ពុទ្ធវចនៈដ៏ល្បីបំផុត ឬប្រាជ្ញណា ទាក់ទងនឹងអ្វីដែលគេតែងហៅថា អរិយមគ្គ ( បាលី ៖ ariya aṭṭhaṅgika magga; សំស្ក្រឹត : āryāṣṭāṅgamārga) ។ នេះមកពីភាសាបាលី និងសំស្ក្រឹត ដែលរក្សាការបង្រៀនបុរាណរបស់ព្រះពុទ្ធ ហ្គោតា។ ព្រះសារីបុត្ត សរុបនូវអរិយមគ្គ ប្រកបដោយអង្គ ៨ យ៉ាងនេះថា សម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ (សម្មាសម្ពុទ្ធ) ជាបច្ច័យនៃសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ ក្នុងសម្មាទិដ្ឋិ សម្មាទិដ្ឋិ សម្មាវាចា ១ សម្មាធិ ការចិញ្ចឹមជីវិត។ ‘ការព្យាយាមត្រូវ’, ‘សម្មាធិត្រូវ’ ។ សម្មាសមាធិ (សម្មាសម្ពុទ្ធ) កាលដែលជាសិក្ខាបទមួយនៃសិក្ខាបទ៨នោះ គ្របសង្កត់ហើយគ្របសង្កត់នូវការពិចារណាក្នុងសិក្ខាបទបន្ថែម។
Chris Falter , CC BY-SA 3.0 តាមរយៈ Wikimedia Commons
សេចក្តីត្រិះរិះក្នុងពាក្យថា អរិយមគ្គ មិនមែនថា អរិយមគ្គ (អរិយសច្ច) ទេ តែថា បុគ្គលដែលកាន់ផ្លូវនេះ (មគ្គ) ជាអរិយសាវ័ក។ មាគ៌ានេះមានសមិទ្ធិផល ៨ យ៉ាងដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ និងពុទ្ធបរិស័ទបានរក្សាទុកសម្រាប់យើង។ ផ្លូវនេះ ‘ត្រូវ’ ក្នុងការដែលត្រូវនឹងកុសល។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ បុគ្គលដែលនៅក្នុងមាគ៌ានេះ ជាអ្នកដែលប្រកបដោយធម៌ (អរិយសច្ច)។ សម្មាសម្ពុទ្ធ សម្មាសម្ពុទ្ធ សម្មាទិដ្ឋិ សម្មាទិដ្ឋិ សំដៅដល់អរិយសច្ចៈ (សំស្ក្រឹត: śīla, Pāli: sīla) ចំណែក សម្មាទិដ្ឋិ និង សម្មាទិដ្ឋិ សំដៅលើការយល់ឃើញ និងប្រាជ្ញា (សំស្ក្រឹត: ប្រាជ្ញ, បាលី : paññā). ទីបំផុត ‘ការព្យាយាមត្រឹមត្រូវ’, សម្មាធិត្រូវ ហើយសំខាន់បំផុតគឺ ‘សម្មាធិ’ ត្រូវធ្លាក់ទៅក្នុងសមាធិ (សំស្ក្រឹត និងបាលី: សាមណេរ)។
ប៉ុន្តែតើមានប៉ុន្មាននាក់ដែលថ្លៃថ្នូរល្មមនឹងនៅលើផ្លូវនេះ?
យើងបានឃើញរបៀបដែលបទគម្ពីរភាសាហេព្រើរបុរាណបានកត់ត្រាអំពីរបៀបដែល មនុស្សជាតិខូច ពីរូបភាពដើម របស់ព្រះ ដែលបានបង្កើត ។
អ្នកខ្លះយល់ខុសអំពីគម្ពីរដើម្បីមានន័យថាយើងត្រូវបាន បន្ទោស ចំពោះការបះបោរដើមនេះ។ តាមពិត អ្នកតែម្នាក់ដែលបន្ទោសគឺអ័ដាម ប៉ុន្តែយើងរស់នៅក្នុង លទ្ធផល នៃការបះបោរនោះ។ គិតពីវាតាមហ្សែន; កុមារទទួលបានលក្ខណៈរបស់ឪពុកម្តាយរបស់ពួកគេ – ល្អនិងអាក្រក់ – ដោយការទទួលមរតកហ្សែនរបស់ពួកគេ។ មនុស្សបានទទួលមរតកពីធម្មជាតិរបស់អ័ដាម ហើយដូច្នេះតាមធម្មជាតិស្ទើរតែមិនដឹងខ្លួន ប៉ុន្តែយើងបន្តការបះបោរដែលគាត់បានចាប់ផ្តើមដោយចេតនា។ យើងប្រហែលជាមិនចង់ក្លាយជាព្រះនៃសកលលោកទេ ប៉ុន្តែយើងចង់ក្លាយជាព្រះនៅក្នុងការកំណត់របស់យើង។ នេះជាហេតុធ្វើឲ្យយើងនឹកដល់អរិយមគ្គ។
ឥទ្ធិពលនៃអំពើបាប អាចមើលឃើញនៅក្នុងសង្គម
ហើយនេះពន្យល់ពីជីវិតមនុស្សយ៉ាងច្រើន ដែលយើងទទួលយកបាន។ នេះជាហេតុផលដែល មនុស្ស គ្រប់ទីកន្លែង ត្រូវការសោទ្វារ។ ហេតុអ្វីបានជាយើងត្រូវការប៉ូលិស មេធាវី និងលេខសម្ងាត់អ៊ីនគ្រីបសម្រាប់ធនាគារ? ព្រោះក្នុងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន យើងលួចពីគ្នាទៅវិញទៅមក។ នេះពន្យល់ពីមូលហេតុដែលចក្រភព និងសង្គមនានានៅទីបំផុតដួលរលំ ដោយសារតែពលរដ្ឋនៅក្នុងចក្រភពទាំងអស់នេះមានទំនោរទៅរកការដួលរលំ។ នេះពន្យល់ពីមូលហេតុដែលប្រព័ន្ធរដ្ឋាភិបាល និងសេដ្ឋកិច្ចទាំងអស់ ទោះបីជាខ្លះដំណើរការល្អជាងប្រព័ន្ធផ្សេងទៀតក៏ដោយ ប៉ុន្តែអ្វីៗទាំងអស់ហាក់ដូចជាដួលរលំដោយខ្លួនគេ។ មនុស្សដែលរស់នៅតាមមនោគមវិជ្ជាទាំងនេះមានទំនោរពុករលួយដែលនៅទីបំផុតអូសទាញប្រព័ន្ធទាំងមូល។ ថ្វីត្បិតតែជំនាន់របស់យើងជាអ្នកដែលមានការអប់រំច្រើនជាងគេបំផុតមិនធ្លាប់មានក៏ដោយ ក៏យើងនៅតែមានបញ្ហាទាំងនេះដែរ ព្រោះបញ្ហាវាជ្រៅជាងការអប់រំរបស់យើង។
នេះក៏ពន្យល់ផងដែរពីមូលហេតុដែលគ្មានសាសនាណាមួយបាននាំមកនូវចក្ខុវិស័យរបស់ពួកគេពេញលេញសម្រាប់សង្គម។ ប៉ុន្តែគ្មានអ្នកដែលគ្មានជំនឿទេ (គិតពីសហភាពសូវៀតរបស់ស្តាលីន, ចិនរបស់ម៉ៅ, កម្ពុជារបស់ប៉ុលពត)។ អ្វីមួយអំពីវិធីដែលយើង មាន ទំនោរធ្វើឱ្យយើងខកខានការមើលឃើញរបស់យើង។ នៅក្នុងប្រទេសដែលកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធ មូស្លីម គ្រិស្តសាសនា និងហិណ្ឌូ សង្គមនឹកឃើញទិដ្ឋភាពដែលដាក់ចេញសម្រាប់ខ្លួនវានៅក្នុងសិក្ខាបទរបស់ខ្លួន។ តាមពិត ពាក្យ ‘នឹក’ នេះ សង្ខេបអំពីស្ថានភាពរបស់យើង។
បាប – ដើម្បី ‘នឹក’
ខគម្ពីរមួយពីព្រះគម្ពីរផ្ដល់រូបភាពមួយដែលជួយយើងយល់កាន់តែច្បាស់ដោយបញ្ជាក់ថា៖
16 ក្នុងពួកគេទាំងនោះ មានមនុស្សជ្រើសរើស៧០០នាក់ ដែលប្រើការខាងដៃឆ្វេងគ្រប់គ្នាអាចបាញ់ដោយក្រួស ត្រូវដល់សក់១សរសៃបានឥតខុសឡើយ។
ពួកចៅហ្វាយ 20:16
ខគម្ពីរនេះពិពណ៌នាអំពីទាហានដែលជាអ្នកជំនាញក្នុងការប្រើខ្សែស្បែកជើង ហើយមិនដែលខកខានឡើយ។ ពាក្យដើមជាភាសាហេព្រើរដែលបកប្រែថា ‘នឹក’ ខាងលើគឺ יַחֲטִֽא איש. ពាក្យភាសាហេព្រើរ ដូចគ្នា នេះ ក៏ ត្រូវ បានបកប្រែថាជា អំពើបាប នៅទូទាំងព្រះគម្ពីរភាគច្រើនដែរ។ ជាឧទាហរណ៍ វាត្រូវបានគេប្រើជា ‘អំពើបាប’ នៅពេលដែលយ៉ូសែបនឹងមិនប្រព្រឹត្តអំពើផិតក្បត់ជាមួយប្រពន្ធរបស់ម្ចាស់គាត់។ គាត់បាននិយាយទៅកាន់នាងថា៖
9 គ្មានអ្នកណាធំជាងខ្ញុំក្នុងផ្ទះនេះទេ ហើយលោកក៏មិនបានហួងទុករបស់ណាមួយនឹងខ្ញុំដែរ លើកតែលោកស្រីប៉ុណ្ណោះ ពីព្រោះលោកស្រីជាប្រពន្ធរបស់លោក ដូច្នេះ ធ្វើដូចម្តេចឲ្យខ្ញុំប្រព្រឹត្តការ ដែលអាក្រក់យ៉ាងធំនេះទៅបាន ធ្វើយ៉ាងនោះនឹងមានបាបនៅចំពោះព្រះផង
នេះផ្តល់នូវរូបភាពដើម្បីជួយយើងឱ្យយល់ពីអ្វីដែល ‘អំពើបាប’ ។ ទាហានយកថ្មមួយដុំ ហើយរុញវាតាមផ្លូវត្រឹមត្រូវរបស់វាដើម្បីវាយចំគោលដៅ។ ប្រសិនបើវាខកខាន វាបានបរាជ័យក្នុងគោលបំណងរបស់គាត់។ ដូចគ្នាដែរ ព្រះបានបង្កើតយើងតាម រូបអង្គទ្រង់ ដើម្បីបន្តនៅលើមាគ៌ានៃការប្រព្រឹត្តចំពោះទ្រង់និងអ្នកដទៃយ៉ាងថ្លៃថ្នូរ។ ដើម្បី ‘ធ្វើបាប’ គឺត្រូវខកខានគោលបំណងនេះ ឬផ្លូវដែលមានបំណងដំបូងសម្រាប់យើង។ យើងជាមួយនឹងប្រព័ន្ធផ្សេងៗ សាសនា និងមនោគមវិជ្ជារបស់យើង ក៏ចង់បានផ្លូវនេះសម្រាប់ខ្លួនយើង និងអ្នកជិតខាងរបស់យើងដែរ។ ជាមួយនឹងការលើកឡើងនេះ វាហាក់បីដូចជាមិនថាយើងធ្វើអ្វីទេ សាលក្រមនៃប្រវត្តិសាស្ត្រ និងសង្គមបង្ហាញថាយើង«នឹក»ជាប្រចាំ។
នេះពន្យល់ថា ហេតុអ្វីបានជាមានតែព្រះសង្ឃដែលលះបង់ច្រើនបំផុត ថែមទាំងព្យាយាមរក្សានូវអរិយមគ្គ ប្រកបដោយអង្គ ៨ ហើយជាធម្មតាត្រឹមតែរយៈពេលខ្លីប៉ុណ្ណោះ។ ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ តថាគត មិនបានព្យាយាមរក្សានូវអរិយមគ្គ ទាំង ៨ នេះឯង។ យើងគ្រាន់តែនឹកផ្លូវ ប្រសិនបើយើងព្យាយាមរក្សាវា។
ដំណឹងអាក្រក់នៃ ‘អំពើបាប’ – ការពិតមិនមែនជាចំណូលចិត្ត
ការពណ៌នាដែលខូច និងខុសឆ្គងអំពីមនុស្សជាតិនេះ មិនគួរឱ្យទាក់ទាញទេ ខ្វះអារម្មណ៍ល្អ ឬសុទិដ្ឋិនិយម។ យើងប្រហែលជាចង់ថាវាមិនពិតដោយសារតែទុទិដ្ឋិនិយមរបស់វា។ ប៉ុន្តែនេះគឺដូចជារូបភាពនៃ Klesha, Tanha, Duhka និងកម្មផលដែលព្រះពុទ្ធបានយល់ឃើញ។ វាក៏ពន្យល់ផងដែរអំពីប្រព័ន្ធច្បាប់ ប៉ូលីស សោរ និងសន្តិសុខទាំងអស់ ដែលសង្គមទាំងអស់ត្រូវសាងសង់យ៉ាងសាមញ្ញ ដើម្បីការពារខ្លួនយើងពីគ្នាទៅវិញទៅមក។ ទាំងនេះបង្ហាញថាមានអ្វីមួយធ្វើឲ្យយើង«នឹក»ផ្លូវដូចដែលព្រះគម្ពីរ និងពុទ្ធសាសនិកបាននិយាយ។
ប៉ុន្តែការយល់ដឹងអំពីអំពើបាបនេះបានធ្វើឲ្យយើងទាំងអស់គ្នា ‹នឹក›ផ្លូវ បង្កើតជាសំណួរមួយទៀត។ តើព្រះជាអ្នកបង្កើតនឹងធ្វើអ្វីអំពីវា? យើងមើលទៅលើផែនការរបស់ទ្រង់ដែលទ្រង់បានមានបន្ទូលនៅដើមដំបូងនៃប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្ស បន្ទាប់ ។
របស់រដ្ឋាភិបាលយោធាសម្រាប់ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ (សហរដ្ឋអាមេរិក) ដែនសាធារណៈ តាមរយៈ Wikimedia Commons
Unknown photographer, Public domain, via Wikimedia Commons
