ជនជាតិយូដាត្រូវបានបៀតបៀន ស្អប់ខ្ពើម ភ័យខ្លាច និងធ្វើបាបតាមរបៀបជាច្រើន ហើយនេះត្រូវបានកត់ត្រាទាំងនៅក្នុងព្រះគម្ពីរ និងក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តនៅខាងក្រៅវា។ ជាការពិតណាស់ មនុស្សជាច្រើនបានឆ្លងកាត់ការបៀតបៀន និងការរើសអើងនៅក្នុងដៃរបស់ជាតិសាសន៍ដទៃ។ ប៉ុន្តែ ប្រវត្តិសាស្ត្របង្ហាញពីទំនោរទៅរកជនជាតិយូដាដោយជៀសមិនរួច តាមរបៀបពិសេសជាងក្រុមដទៃទៀត។ ពាក្យពិសេសមួយត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីដាក់ស្លាកការរើសអើងជាពិសេសប្រឆាំងនឹងជនជាតិយូដា – ការប្រឆាំងនឹងសាសនា ។ នេះបង្ហាញពីភាពពិសេសយូរអង្វែងនៃការធ្វើបាបរបស់ពួកគេ។ ប៉ុន្តែទិដ្ឋភាពដ៏គួរឱ្យងឿងឆ្ងល់បំផុតនៃការប្រឆាំងពួកនិយមគឺថា វាមិនត្រូវបានបង្ខាំងនៅក្នុងពេលវេលាតែមួយ តំបន់មួយនៃពិភពលោក ឬគ្រាន់តែជាក្រុមជនល្មើសមួយក្រុមតូចនោះទេ។
បញ្ជីសង្ខេបនៃព្រឹត្តិការណ៍ប្រឆាំងទឹកកាម
ជាឧទាហរណ៍ សូមពិចារណាទាំងនេះ៖
- ចលនាដែលដឹកនាំដោយមន្ត្រីជនជាតិពែរ្ស ហាម៉ាន ដើម្បីបំផ្លាញជនជាតិយូដានៅក្នុងចក្រភពពែរ្សបុរាណ ប្រហែលឆ្នាំ ៤៨០ មុនគ.ស.។ សៀវភៅអេសធើរកត់ត្រាគណនី ហើយវាបង្កើតជាមូលដ្ឋាននៃពិធីបុណ្យ Purim របស់សាសន៍យូដាសព្វថ្ងៃ ។
- យុទ្ធនាការ Seleucid របស់ក្រិច ដើម្បីលុបបំបាត់សាសនាយូដាចេញពីទឹកដីព្រះគម្ពីររបស់អ៊ីស្រាអែលក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 160 មុនគ.ស. នេះបណ្តាលឱ្យមានសង្រ្គាម Maccabean ។
- ការបំផ្លិចបំផ្លាញរបស់រ៉ូម៉ាំង និងការបណ្តេញជនជាតិយូដាចេញពីក្រុងយេរូសាឡឹមក្នុងឆ្នាំ 70 គ.ស. ទៅកាន់ការនិរទេសទូទាំងពិភពលោក ។ ក្រោយមក រ៉ូមបានប្តូរឈ្មោះក្រុងយេរូសាឡឹមទៅជា Aelia Capitolina ដើម្បីលុបបំបាត់រាល់សាសន៍យូដាពីស្រុកយូដា។
- ការសម្លាប់រង្គាលជនជាតិយូដានៅទូទាំងទ្វីបអឺរ៉ុប និងនៅក្នុងក្រុងយេរូសាឡឹមផងដែរ តាមរយៈបូជនីយកិច្ចនៃទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1100 និង 1200 នៃគ.ស។
- ការបង្ខំជនជាតិយូដាឱ្យរស់នៅក្នុងតំបន់ដាច់ដោយឡែក និងជញ្ជាំងនៃទីក្រុងនានានៅទូទាំងទ្វីបអឺរ៉ុប។ ទាំងនេះត្រូវបានរីករាលដាលពីពាក់កណ្តាលសតវត្សទី 16 ដល់សតវត្សទី 19 ។ ទាំងនេះត្រូវបានគេហៅថា ‘ghettos’ ហើយនេះគឺជាមូលដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រសម្រាប់ពាក្យនេះ។
- ‘pogroms’ ឬការសម្លាប់រង្គាលជនជាតិយូដានៅសតវត្សទី 19 និងដើមសតវត្សទី 20 នៅអធិរាជរុស្ស៊ី (រួមទាំងអ៊ុយក្រែននិងប៉ូឡូញ) ។ នៅក្នុងសម័យនោះ ជនជាតិយូដារាប់ពាន់នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ និងចាប់រំលោភ។ ដូច្នេះ ‘Pogrom’ គឺជាពាក្យរុស្ស៊ីមួយចំនួនដែលបានចូលមកជាភាសាអង់គ្លេសពីការបៀតបៀនជនជាតិរុស្ស៊ីជាក់លាក់នេះ។
- កិច្ចការ Dreyfuss នៅប្រទេសបារាំងក្នុងឆ្នាំ 1890 ដែលបណ្តាលឱ្យមានការរើសអើងយ៉ាងខ្លាំងប្រឆាំងនឹងជនជាតិយូដានៅក្នុងប្រទេសបារាំង។
- ការបណ្តេញជនជាតិយូដាពីជុំវិញពិភពលោកអារ៉ាប់បន្ទាប់ពីឆ្នាំ 1948 ។
- ការបណ្តេញជនជាតិយូដាពីប្រទេសអេស្ប៉ាញនៅឆ្នាំ 1492 ។
- ការបណ្តេញជនជាតិយូដាពីប្រទេសអង់គ្លេសនៅឆ្នាំ 1290 ។
- ការបណ្តេញជនជាតិយូដាចេញពីភាគខាងត្បូងប្រទេសអ៊ីតាលីនៅឆ្នាំ 1541 ។
- ការបណ្ដេញជនជាតិយូដាតាមកាលកំណត់ពីប្រទេសបារាំង អាល្លឺម៉ង់ និងព្រះរាជាណាចក្រផ្សេងទៀតនៅទូទាំងទ្វីបអឺរ៉ុបពេញមួយមជ្ឈិមសម័យ (សូមមើលផែនទី)
មូលហេតុនៃការប្រឆាំងសាសនា
ប៉ុន្តែ តើអ្វីដែលបណ្ដាលឲ្យមានការប្រឆាំងនឹងសាសនា? វិគីភីឌា នៅក្នុង ស៊េរីរបស់វាស្តីពីការប្រឆាំងពួកនិយម អាចបង្ហាញឧទាហរណ៍ជាច្រើននៃការប្រឆាំងសាសនាតាមប្រវត្តិសាស្ត្រ និងនៅទូទាំងវប្បធម៌ ប៉ុន្តែមិនអាច ចង្អុលទៅមូលហេតុច្បាស់លាស់ ដែលពន្យល់វាបានទេ។ ការលំបាកជាមួយនឹងការពន្យល់ណាមួយគឺថា វាមិនអាចពន្យល់បានគ្រប់គ្រាន់ទាំងទំហំ និងប្រវត្តិដ៏វែងនៃការប្រឆាំងពួកនិយម។ បុព្វហេតុជាតិសាសន៍អាចពន្យល់ពីការប្រឆាំងនឹងពួកសាសន៍ណាស៊ីដែលមកពីពួកណាស៊ី ប៉ុន្តែមិនពន្យល់ពីការប្រឆាំងពួកគ្រីស្ទាននៃយុគសម័យកណ្តាលទេ។ បង្គោលគ្រិស្តសាសនា/សាសនាយូដាអាចពន្យល់ពីការប្រឆាំងនឹងពួកគ្រិស្តសាសនា ប៉ុន្តែវាមិនពន្យល់ពី ការប្រឆាំងពួកនិយមបារាំងនៅសតវត្ស ទី 19 ដែលបានធ្វើឱ្យបារាំងកាន់តែពុះកញ្ជ្រោលអស់រយៈពេលជាងមួយទសវត្សរ៍នៅក្នុង កិច្ចការរបស់ Dreyfuss នោះ ទេ។ ហើយបន្ទាប់មកមានការប្រឆាំងនឹងពួកសាសន៍អាសស៊ើរ ពែរ្ស ក្រិក និងរ៉ូម។
ព្រះគម្ពីរអំពីបុព្វហេតុនៃការប្រឆាំងពួកយូដា
យ៉ាងណាក៏ដោយ គម្ពីរផ្ដល់ការពន្យល់សាមញ្ញនិងត្រង់ចំពោះមូលហេតុដែលនៅពីក្រោយការប្រឆាំងនឹងសាសនា។ វាលាតសន្ធឹងសៀវភៅតាំងពីដើមដល់ចប់។ នៅដើមដំបូងបន្ទាប់ពីការមិនស្តាប់បង្គាប់របស់អ័ដាម និងអេវ៉ា ព្រះបានប្រកាសដាក់បណ្តាសាលើសត្វពស់។ បន្ទាប់មកគាត់បានទាយគំរូនៃ ‘សត្រូវ’ រវាងវានិង “ស្ត្រី” ។ ស្ត្រីនោះមិនមែនជានាងអេវ៉ាទេ គឺជាជនជាតិអ៊ីស្រាអែល ( ព័ត៌មានលម្អិតនៅទីនេះ )។
បន្ទាប់មក នៅចុងបញ្ចប់នៃព្រះគម្ពីរនៅក្នុងសៀវភៅវិវរណៈ ការនិមិត្តមួយសំដៅទៅលើការវាយប្រហារនោះ។ វាកំណត់អត្តសញ្ញាណ “ពស់” និង “ស្ត្រី” ។ នេះជាចក្ខុវិស័យ៖
ចមានទីសម្គាល់១យ៉ាងធំ នៅលើមេឃ គឺជាស្ត្រីម្នាក់ប្រដាប់ខ្លួនដោយព្រះអាទិត្យ មានព្រះចន្ទនៅក្រោមជើង ក៏មានមកុដធ្វើពីផ្កាយ១២នៅលើក្បាលដែរ
វិវរណៈ 12: 1-5
2 នាងមានគភ៌ ក៏ស្រែកដោយរៀបនឹងសម្រាលចេញ ទាំងឈឺចាប់នឹងបង្កើតកូនមក។
3 ឃើញមានទីសម្គាល់១ទៀត នៅលើមេឃ គឺនាគដ៏ធំមានសម្បុរក្រហម ដែលមានក្បាល៧ និងស្នែង១០ ឯនៅលើក្បាលវា មានមកុដ៧
4 កន្ទុយវាក៏ទាញផ្កាយនៅលើមេឃ១ភាគក្នុង៣ គ្រវាត់ចោលទៅផែនដី នាគនោះក៏ស្ថិតនៅត្រង់មុខស្ត្រី ដែលរៀបនឹងសម្រាលកូននោះ ដើម្បីនឹងលេបកូននាង ក្នុងកាលដែលសម្រាលចេញមក
5 នាងសម្រាលបានកូនប្រុស ដែលត្រូវឃ្វាលគ្រប់អស់ទាំងសាសន៍ ដោយដំបងដែក តែព្រះទ្រង់លើកកូននាងទៅឯទ្រង់ និងដល់បល្ល័ង្កទ្រង់វិញ
9 នោះនាគធំ ត្រូវបោះទម្លាក់ទៅ គឺជាពស់ពីបុរាណ ដែលឈ្មោះហៅថា អារក្ស ហើយសាតាំងផង ដែលបាននាំលោកីយ៍ទាំងមូលឲ្យវង្វេងចេញ វាត្រូវបោះទម្លាក់ទៅផែនដីវិញ ព្រមទាំងពួកទេវតារបស់វាផង។
13 លុះនាគឃើញថា វាត្រូវបោះទម្លាក់ទៅផែនដីហើយ នោះវាក៏ធ្វើទុក្ខដល់ស្ត្រីដែលសម្រាលកូនប្រុសនោះ
វិវរណៈ 12:9, 13
The Enmity បានផ្តោតជាពិសេសទៅលើកូនរបស់ស្ត្រី
កូនដែលកើតពីស្ត្រីគឺព្រះយេស៊ូវ។ ស្ត្រីជាជនជាតិយូដា ដែលព្រះយេស៊ូយាងមក។ សត្វពស់ដែលត្រូវបានគេហៅថា “នាគ” ត្រូវបាន គេកំណត់ថាជាសាតាំង ។ ត្រលប់មកសួនច្បារវិញ ព្រះទ្រង់មានបន្ទូលថានឹងមាន ‘សេចក្តីខ្មាំងសត្រូវ’ រវាងស្ត្រី (អ៊ីស្រាអែល) និងសត្វពស់ (សាតាំង)។ ប្រវត្តិសាស្ត្របានចងក្រងជាឯកសារនៃការប្រឆាំងនឹងសាសនាដែលកើតឡើងដដែលៗ។ ថាវាមកពីលក្ខខណ្ឌសង្គមដ៏ធំទូលាយមួយ និងប្រទេសដែលប្រព្រឹត្តិល្មើសបង្ហាញពីការពិតដ៏យូរអង្វែងនៃសត្រូវនេះ។
ប៉ុន្តែព្រះក៏បានទាយទុកជាការខ្មាំងសត្រូវចំពោះកូន ឬកូនប្រុសរបស់ស្ត្រី។ យើងឃើញការប្រច័ណ្ឌនេះកើតឡើងនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី ៥ នៃសប្តាហ៍តណ្ហា នៅពេលដែលនាគក្រោកឡើងវាយព្រះរាជបុត្រ។ យើងបានសម្លឹងមើលព្រះយេស៊ូតាមរយៈកញ្ចក់របស់សាសន៍យូដា។ ព្រះគម្ពីរបង្ហាញគាត់ថាជា គំរូនៃប្រជាជាតិជ្វីហ្វ (ការសំយោគនិក្ខេបបទនោះ នៅទីនេះ )។ ដូច្នេះ វាមិនចម្លែកទេដែលកូនរបស់ស្ត្រីនោះក៏គួរជួបប្រទះនឹងភាពប្រច័ណ្ឌដូចគ្នានោះ។
យូដាស៖ គ្រប់គ្រងដោយនាគ
ព្រះគម្ពីរពិពណ៌នាអំពី សាតាំងថាជាវិញ្ញាណគ្រប់គ្រង ដែលគ្រប់គ្រងការស្អប់ខ្ពើម និងការបំភិតបំភ័យ នៅពីក្រោយឆាក។ សាតាំងបាន រៀបគម្រោងឲ្យគ្រប់គ្នាគោរពប្រណិប័តន៍លោក រួមទាំងលោកយេស៊ូ ។ ពេលនោះមិនបានសម្រេច គាត់បានរៀបចំធ្វើឃាតគាត់ ដោយប្រើមនុស្សដើម្បីអនុវត្តគម្រោងរបស់គាត់។ សាតាំងបានប្រើយូដាសនៅថ្ងៃទី៥ ដើម្បីវាយលោកយេស៊ូ បន្ទាប់ពី វាបង្រៀនអំពីការត្រឡប់មកវិញរបស់លោក ។ នេះជាគណនី៖
រីឯបុណ្យនំបុ័ងឥតដំបែ ដែលហៅថា បុណ្យរំលង នោះក៏ជិតមកដល់
លូកា 22:1-6
2 ហើយពួកសង្គ្រាជ និងពួកអាចារ្យ គេរកវិធីយ៉ាងណានឹងសម្លាប់ទ្រង់ចេញ ព្រោះគេខ្លាចបណ្តាជន
3 នោះអារក្សសាតាំងវាចូលយូដាស ដែលហៅថា អ៊ីស្ការីយ៉ុត ជាម្នាក់ក្នុងពួក១២
4 រួចវាទៅនិយាយនឹងពួកសង្គ្រាជ ហើយពួកមេទ័ពរក្សាព្រះវិហារ ពីបែបដែលនឹងបញ្ជូនទ្រង់ឲ្យដល់គេ
5 គេក៏ត្រេកអរណាស់ ហើយសន្យានឹងឲ្យប្រាក់ដល់វា
6 វាយល់ព្រម រួចក៏ទៅរកឱកាសនឹងបញ្ជូនទ្រង់ដល់គេ ក្នុងកាលដែលឃ្លាតពីបណ្តាមនុស្ស។
សាតាំងបានឆ្លៀតយកប្រយោជន៍ពីជម្លោះរបស់ពួកគេដើម្បី ‹ចូល›យូដាស ដើម្បីក្បត់ព្រះយេស៊ូ។ នេះមិនគួរធ្វើឱ្យយើងភ្ញាក់ផ្អើលទេ។ ការនិមិត្តវិវរណៈពិពណ៌នាអំពីសាតាំងដូចនេះ៖
7 នោះមានចម្បាំងនៅលើមេឃ គឺមីកែល និងពួកទេវតារបស់លោកច្បាំងនឹងនាគ ហើយនាគ និងទេវតាវាក៏ច្បាំងនឹងលោកដែរ
វិវរណៈ 12:7-9
8 តែមិនបានឈ្នះទេ ក៏មិនឃើញមានកន្លែងណាឲ្យវា នៅលើមេឃទៀតផង
9 នោះនាគធំ ត្រូវបោះទម្លាក់ទៅ គឺជាពស់ពីបុរាណ ដែលឈ្មោះហៅថា អារក្ស ហើយសាតាំងផង ដែលបាននាំលោកីយ៍ទាំងមូលឲ្យវង្វេងចេញ វាត្រូវបោះទម្លាក់ទៅផែនដីវិញ ព្រមទាំងពួកទេវតារបស់វាផង។
ព្រះគម្ពីរប្រដូចសាតាំងទៅនឹងនាគដ៏មានឥទ្ធិពលដែលមានល្បិចកលគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីដឹកនាំពិភពលោកទាំងមូលឲ្យវង្វេង។ ដូចជាសត្វពស់ពីបុរាណនោះឥឡូវនេះគាត់បានចងដើម្បីវាយ។ គាត់បានរៀបចំយូដាសដើម្បីបំផ្លាញព្រះយេស៊ូវ ដូចជាកំណត់ត្រានៃដំណឹងល្អ ៖
16 ចាប់តាំងពីវេលានោះមក វាក៏ចេះតែរកឱកាសនឹងបញ្ជូនទ្រង់ទៅ។
ម៉ាថាយ 26:16
នៅថ្ងៃបន្ទាប់ គឺថ្ងៃសុក្រ ទី៦ នៃសប្តាហ៍ ជា បុណ្យរំលង។ តើសាតាំងនឹងវាយប្រហារដោយយូដាសដោយរបៀបណា? យើងឃើញបន្ទាប់ ។
ថ្ងៃទី 5 សង្ខេប
តារាងពេលវេលាបង្ហាញពីរបៀបដែលនៅថ្ងៃទី 5 នៃសប្តាហ៍នេះ នាគដ៏អស្ចារ្យ សាតាំងបានចងដៃដើម្បីវាយប្រហារសត្រូវរបស់គាត់ ព្រះយេស៊ូវ ដែលជាពូជស្ត្រី។
