តើព្រះគម្ពីរបង្រៀនអ្វីខ្លះអំពីការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន?

The Creation Account
Sweet PublishingCC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

What does the Bible say about the environment and our responsibility to it?  Many think that the Bible only deals with ethical morals (i.e., do not lie, cheat or steal). Or perhaps it only concerns an after-life in heaven.  But the relationship between mankind, the earth, and life on it, along with our responsibilities are introduced right on the first page of the Bible.

The Bible states that God created mankind in His Image. At that same time He also gave mankind his first charge.  As the Bible records it:

26 ទ្រង់​ក៏​មាន​ព្រះ‌បន្ទូល​ថា ចូរ​យើង​ធ្វើ​មនុស្ស ឲ្យ​ដូច​ជា​រូប​យើង ឲ្យ​មាន​ភាព​ដូច​យើង ហើយ​ឲ្យ​មាន​អំណាច​លើ​ត្រី​សមុទ្រ សត្វ​ហើរ​លើ​អាកាស និង​សត្វ​ជើង​៤​ដែល​នៅ​លើ​ផែនដី​ទាំង​មូល ព្រម​ទាំង​សត្វ​លូន​វារ​ដែល​វារ​នៅ​លើ​ផែនដី​ផង
27 ទ្រង់​ក៏​បង្កើត​មនុស្ស​ឲ្យ​ដូច​រូប​អង្គ​ទ្រង់ គឺ​បាន​បង្កើត​គេ​ឲ្យ​ចំ​នឹង​រូប​អង្គ​ទ្រង់​នោះ​ឯង ក៏​បង្កើត​គេ​ឡើង​ជា​ប្រុស​ជា​ស្រី
28 ទ្រង់​ប្រទាន​ពរ​ដល់​គេ ហើយ​មាន​ព្រះ‌បន្ទូល​ថា ចូរ​បង្កើត​កូន​ឲ្យ​ចម្រើន​ជា​ច្រើន​ឡើង ឲ្យ​មាន​ពេញ‌ពាស​លើ​ផែនដី​ចុះ ត្រូវ​បង្ក្រាប​ផែនដី ហើយ​មាន​អំណាច​លើ​ត្រី​សមុទ្រ សត្វ​ហើរ​លើ​អាកាស និង​ជីវិត​ផង​ទាំង‌ឡាយ​ដែល​កម្រើក​នៅ​ផែនដី​ផង

លោកុប្បត្តិ 1:26-28

God retains Ownership

Some have misunderstood the commands ‘subdue’ and ‘rule’ to imply that God gave the world to mankind to do as we want with it.  We are thus free to ‘rule’ over the earth and its ecosystems to our every whim and fancy.  In this way of thinking God washed his hands of His creation right from the beginning. Then He gave it to us to do as we like.

However the Bible never states that mankind now ‘owns’ the world to do with it as they please.  Many times throughout the Bible God asserts his ongoing ownership of the world.  Consider what God said through Moses ca 1500 BCE

ដូច្នេះ បើ​ឯង​រាល់​គ្នា​នឹង​ស្តាប់​តាម​អញ​ឥឡូវ ហើយ​កាន់​តាម​សេចក្ដី​សញ្ញា​របស់​អញ នោះ​ឯង​រាល់​គ្នា​នឹង​បាន​ដាច់​ជា​របស់​ផង​អញ​លើស​ជាង​អស់​ទាំង​សាសន៍ ដ្បិត​ផែនដី​ទាំង​មូល​ជា​របស់​ផង​អញ

និក្ខមនំ 19:5

And through David ca 1000 BCE

10 ដ្បិត​អស់​ទាំង​សត្វ​នៅ​ព្រៃ​សុទ្ធ​តែ​របស់​អញ ព្រម​ទាំង​ហ្វូង​សត្វ​ទាំង​ប៉ុន្មាន​នៅ​លើ​ភ្នំ​ទាំង​ពាន់​ផង
11 អញ​ស្គាល់​អស់​ទាំង​សត្វ​ស្លាប​នៅ​លើ​ភ្នំ ហើយ​សត្វ​ព្រៃ​ទាំង‌ឡាយ​ជា​របស់​ផង​អញ​ដែរ។

ទំនុកដំកើង 50:10-11
eMaringoloCC BY 2.0, via Wikimedia Commons

Jesus himself taught that God retains an active interest in, and detailed knowledge of, the state of animals on this world.  As he taught:

29 តើ​គេ​មិន​លក់​ចាប​២​ថ្លៃ​១​លុយ​ទេ​ឬ​អី តែ​គ្មាន​ចាប​ណា​មួយ​ធ្លាក់​ទៅ​ដី ឥត​ព្រះ‌វរ‌បិតា​នៃ​អ្នក​រាល់​គ្នា​ជ្រាប​ឡើយ

ម៉ាថាយ 10:29

We are Managers

The more accurate way of understanding the roles given to mankind is to think of us as ‘managers’.  Jesus used this picture many times in his teachings to describe the relationship between God and humans.  Here is one example,

ទ្រង់​ក៏​មាន​ព្រះ‌បន្ទូល​ទៅ​ពួក​សិស្ស​ថា មាន​សេដ្ឋី​ម្នាក់ ដែល​គេ​មក​ប្តឹង​លោក ពី​អ្នក​ត្រួត​ត្រា​លើ​របស់​ទ្រព្យ​លោក​ថា គាត់​ចាយ​បង្ហិន​បង្ហោច​ទ្រព្យ‌សម្បត្តិ​លោក​ជា​ច្រើន
លោក​ក៏​ហៅ​អ្នក​នោះ​មក​សួរ​ថា តើ​រឿង​អ្វី​ដែល​អញ​ឮ​និយាយ​ពី​ឯង ចូរ​រៀប​រាប់​ប្រាប់​ពី​ការ​ឯង​ត្រួត​ត្រា​នោះ​មក​មើល​ពី​ព្រោះ​ឯង​នៅ​ត្រួត​ត្រា​ការ​ទៀត​ពុំ​បាន​ទេ

លូកា 16:1-2

In this parable God is the ‘rich man’ – the owner of everything – and we are the managers. At some point we will be evaluated on how we have managed what He owns.  Jesus consistently uses this relationship in many of his teachings.

In this way of thinking we are like pension fund managers.  They do not own the pension funds – the people paying into their pensions are the owners. The fund managers have been delegated authority to invest and manage the pension fund for the benefit of the pensioners.  If they are incompetent, lazy or do a bad job the owners will replace them with others.

So God remains the ‘owner’ of creation and has delegated to us the authority and the responsibility of managing it properly. Therefore it would be prudent to know what His goals and interests are with respect to creation.  We can learn this by surveying some of His commands.

God’s heart for His Creation revealed through His commands

After the Passover, and the giving of the Ten Commandments, Moses received further detailed instructions on how the fledgling Israelite nation should establish itself in the Promised Land.  Consider the instructions that give visibility to the values in God’s heart concerning the environment.

ព្រះ‌យេហូវ៉ា​ទ្រង់​បង្គាប់​ដល់​ម៉ូសេ​នៅ​លើ​ភ្នំ​ស៊ី‌ណាយ
ឲ្យ​ប្រាប់​ដល់​ពួក​កូន​ចៅ​អ៊ីស្រា‌អែល​ថា កាល​ណា​ឯង​រាល់​គ្នា​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ស្រុក​ដែល​អញ​ឲ្យ​ដល់​ឯង នោះ​ដី​នៅ​ស្រុក​នោះ​ត្រូវ​មាន​ពេល​ឈប់​សម្រាក​ថ្វាយ​ព្រះ‌យេហូវ៉ា
គឺ​ត្រូវ​ឲ្យ​ឯង​រាល់​គ្នា​សាប‌ព្រោះ​នៅ​ស្រែ​ឯង ហើយ​ថែ​រក្សា​ចម្ការ​ទំពាំង‌បាយ‌ជូរ​របស់​ឯង​អស់​៦​ឆ្នាំ ព្រម​ទាំង​ប្រមូល​ផល​ផ្លែ​ផង
តែ​ដល់​ឆ្នាំ​ទី​៧ នោះ​ជា​ឆ្នាំ​ឈប់​ផ្អាក​ឲ្យ​ដល់​បាន​សម្រាក​វិញ គឺ​ជា​ឆ្នាំ​ឈប់​សម្រាក​ថ្វាយ​ព្រះ‌យេហូវ៉ា មិន​ត្រូវ​ឲ្យ​ធ្វើ​ស្រែ ឬ​លួស​កាត់​ទំពាំង‌បាយ‌ជូរ​របស់​ឯង​ឡើយ

លេវីវិន័យ 25:1-4
An Untouched Earth
Sweet PublishingCC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Unique among all the other nations and their practices back then (3500 years ago) and even different than typically practiced today, this command ensured that the land, remained uncultivated every seventh year. Thus the land could have a regular, periodic ‘rest’. During this rest, nutrients that had been depleted under heavy agriculture could replenish.  This command shows that God values long term environmental sustainability over short term extraction.  We can extend this principle to environmental resources like fish stocks. Limit the fishing either seasonally or pause fishing until over-fished stocks can recover.  This command applies as an extended principle to all activities that deplete our natural resources, whether water, wildlife, fish stocks, or forests.

This guideline seems environmentally beneficial. But you are probably wondering how the Israelites were to eat on the year that they did not plant.  These were people just like us and they likewise asked this question.  The Bible records the exchange:

18 ដូច្នេះ ត្រូវ​ឲ្យ​កាន់​តាម​អស់​ទាំង​ច្បាប់​អញ ហើយ​រក្សា​សេចក្ដី​បញ្ញត្ត​របស់​អញ​ទាំង​ប៉ុន្មាន ព្រម​ទាំង​ប្រព្រឹត្ត​តាម​ផង នោះ​ឯង​រាល់​គ្នា​នឹង​បាន​នៅ​ក្នុង​ស្រុក​ដោយ​សុខ‌សាន្ត
19 ហើយ​ស្រុក​នឹង​បង្កើត​ផល​ឲ្យ​ឯង​រាល់​គ្នា​បាន​បរិភោគ​ឆ្អែត ឯង​រាល់​គ្នា​នឹង​បាន​នៅ​ដោយ​សុខ‌សាន្ត
20 បើ​ឯង​រាល់​គ្នា​សួរ​ថា មើល ក្នុង​ឆ្នាំ​ទី​៧​នេះ យើង​មិន​សាប‌ព្រោះ ឬ​ប្រមូល​ផល​អ្វី​របស់​យើង​សោះ ដូច្នេះ តើ​យើង​រាល់​គ្នា​នឹង​បាន​អ្វី​បរិភោគ
21 នោះ​គឺ​អញ​នឹង​ផ្តល់​ពរ​របស់​អញ​ដល់​ឯង​រាល់​គ្នា​នៅ​ឆ្នាំ​ទី​៦ នៅ​ឆ្នាំ​នោះ​នឹង​បង្កើត​ផល​ឲ្យ​ល្មម​គ្រប់​៣​ឆ្នាំ​វិញ
22 រួច​ដល់​ឆ្នាំ​ទី​៨ ត្រូវ​ឲ្យ​ឯង​រាល់​គ្នា​សាប‌ព្រោះ​ទៅ​ចុះ តែ​នឹង​បរិភោគ​ផល​ចាស់​ដរាប​ដល់​ឆ្នាំ​ទី​៩ ឯង​រាល់​គ្នា​ត្រូវ​បរិភោគ​ផល​ចាស់​នោះ​រហូត​ដល់​បាន​ច្រូត​ផល​ថ្មី​ហើយ។

លេវីវិន័យ 25:18-22

Concern for welfare of animals

មិន​ត្រូវ​ឃ្លុំ​មាត់​គោ​ដែល​កំពុង​បញ្ជាន់​ស្រូវ​ឡើយ។

ចោទិយកថា 25:4

The Israelites were to treat the beasts of burden well.  They should not withhold their animals treading on the grain (so it would thresh) from enjoying some of the fruit of their effort and work.

11 ដូច្នេះ តើ​មិន​គួរ​ឲ្យ​អញ​អាល័យ​ចំពោះ​ក្រុង​នីនីវេ ជា​ទី​ក្រុង​យ៉ាង​ធំ​នេះ ដែល​មាន​មនុស្ស​ជាង​១​សែន​២​ម៉ឺន​នាក់ ជា​ពួក​អ្នក​ដែល​មិន​ស្គាល់​ស្តាំ មិន​ស្គាល់​ឆ្វេង​សោះ ព្រម​ទាំង​ហ្វូង​សត្វ​យ៉ាង​ច្រើន​ផង​ទេ​ឬ​អី។:៚

យ៉ូណាស 4:11

This comes from the well-known book of Jonah. In this book a giant marine creature had swallowed Jonah before he obeyed his call to preach repentance to the wicked citizens of Nineveh.  Angry with God that they had repented from his preaching and so had averted His judgment, Jonah complained bitterly to God.  The quote above was God’s response to his complaint.  Apart from revealing God’s concern for the people of Nineveh, He also reveals His concern for the animals. God was pleased that the animals were spared because the people of Nineveh repented.

Judgment for those harming the earth

The Book of Revelation, the final book of the Bible offers visions of the future of our world. The pervading theme of the future it foresees centers on coming judgment. The coming judgment is triggered for a number of reasons, including:

18 អស់​ទាំង​សាសន៍​បាន​មាន​សេចក្ដី​កំហឹង ហើយ​សេចក្ដី​ខ្ញាល់​ទ្រង់​ក៏​មក​ដល់ ជា​ពេល​កំណត់ ដែល​ត្រូវ​ជម្រះ​ពួក​មនុស្ស​ស្លាប់ ហើយ​ប្រទាន​រង្វាន់​ដល់​ពួក​ហោរា ពួក​បរិសុទ្ធ និង​អស់​អ្នក​ដែល​កោត‌ខ្លាច​ដល់​ព្រះ‌នាម​ទ្រង់ គឺ​ជា​ពួក​បាវ​បម្រើ​ទ្រង់​ទាំង​តូច​ទាំង​ធំ​ដែរ ហើយ​ជា​ពេល​ត្រូវ​បំផ្លាញ​ពួក​អ្នក​ដែល​បង្ខូច​ផែនដី​ផង។

វិវរណៈ 11:18

In other words, the Bible predicts that the mankind, instead of managing the earth and its ecosystems in a manner consistent with the will of its owner, will ‘destroy the earth’.  This will trigger judgment to destroy those guilty.

What are some signs of the ‘end’ that we are destroying the earth?

25 កាល​ណោះ នឹង​មាន​ទី​សម្គាល់​នៅ​ក្នុង​ព្រះ‌អាទិត្យ ក្នុង​ព្រះ‌ចន្ទ និង​ក្នុង​អស់​ទាំង​ផ្កាយ ហើយ​នៅ​លើ​ផែនដី នឹង​មាន​សេចក្ដី​លំបាក​នៅ​គ្រប់​ទាំង​សាសន៍ និង​សេចក្ដី​ទ័ល​គំនិត ដោយ​ព្រោះ​សូរ​សន្ធឹក​របស់​សមុទ្រ និង​រលក

លូកា 21:25

ទេវតា​ទី​៤​ក៏​ចាក់​ពី​ចាន​ខ្លួន ទៅ​លើ​ព្រះ‌អាទិត្យ រួច​ព្រះ‌អាទិត្យ​បាន​អំណាច​នឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​មនុស្ស​ត្រូវ​ខ្លោច ដោយ‌សារ​ភ្លើង
មនុស្ស​លោក​ក៏​ត្រូវ​ខ្លោច​ទៅ ដោយ​អំណាច​ក្តៅ​ជា​ខ្លាំង តែ​គេ​មិន​បាន​ប្រែ​ចិត្ត ដើម្បី​នឹង​លើក​សរសើរ​ដល់​សិរី‌ល្អ​នៃ​ព្រះ​ទេ គឺ​គេ​ប្រមាថ​ដល់​ព្រះ‌នាម​ព្រះ ដែល​មាន​អំណាច​លើ​សេចក្ដី​វេទនា​ទាំង​នោះ​វិញ។

វិវរណៈ 16:8-9

These signs written down 2000 years ago sound like the rising sea levels and increased intensity of ocean storms we witness today as part of global warming. Maybe we should heed the ancient warning.

What can we do to help our environment?

Here are some steps we can take to work towards a better environment:

  • Lower your waste output by reusing products as much as you can before recycling them. Recycle items that can be processed and re-used, such as paper, plastic, and metal.
  • Plastics harm the environment, so decreasing the plastic use is an easy first step. You can take simple steps such as carrying a water bottle with you instead of buying water in plastic bottles. Reuse your plastic shopping bags. Use metal or glass containers to store food. Some snacks and foods are still packaged with plastic.  You can try to buy these in bulks and then store them in reusable containers.
  • Water is an important aspect of the environment. Conserve water by taking precautions such as turning off taps when you are not using them. Repair dripping pipes and faucets.
  • Use energy efficient products. For example, using energy-efficient light-bulbs is not only better for the environment (with a lower carbon footprint) but will also save your energy costs.
  • Use public transportation instead of your own car. This is not always the easiest step to take because they are far more convenient than walking or taking the bus. But try walking short distances to get some exercise and take a step in protecting the environment. If the weather is nice try bicycling. Buying electrical cars instead of fossil-fuel burning cars is another way we can reduce the carbon emission caused by cars.
  • Use environment-friendly products which do not harm the environment. These include organic foods or biodegradable cleaning products. 
  • Do not litter. Because of littering many plastics wash into the oceans and bodies of fresh water.
  • Remember that small changes can make a big difference. Whatever step you take towards a protecting the environment if you maintain it throughout your life will make a difference.
  • Pass on these tips and strategies to others.
  • Educate people, especially those younger, about the environment and the importance of protecting it. Social media is a big part of our lives. Use social media to share information about environmental issues and how we can protect it.
  • Practice these preventative measures so you can set an example for others. People are more likely to adopt a new habit when they witness other people practicing it.   

សៀវភៅពិសេសបំផុត៖ តើសាររបស់វាជាអ្វី?

អ្នក​និពន្ធ​ដ៏​ឆ្នើម និង​មាន​គំនិត​ច្នៃ​ប្រឌិត​បាន​សរសេរ​សៀវភៅ​ល្អៗ​ជា​ច្រើន​រាប់​សតវត្សរ៍។ សៀវភៅនៃប្រភេទផ្សេងៗគ្នាដែលសរសេរជាភាសាច្រើនពីវប្បធម៌ចម្រុះបានបង្កើន ផ្តល់ព័ត៌មាន និងកម្សាន្តដល់មនុស្សជាតិជាច្រើនជំនាន់។

ព្រះគម្ពីរមានតែមួយគត់ក្នុងចំណោមសៀវភៅដ៏អស្ចារ្យទាំងអស់នេះ។ វាមានលក្ខណៈពិសេសក្នុងវិធីជាច្រើន។

ឈ្មោះរបស់វា – សៀវភៅ

ព្រះគម្ពីរ មានន័យ ត្រង់ថា ‘សៀវភៅ’ ។ ព្រះគម្ពីរគឺជាភាគដំបូងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រដែលត្រូវបានដាក់ចូលទៅក្នុងទម្រង់សៀវភៅដោយប្រើទំព័រធម្មតាសព្វថ្ងៃនេះ។ មុននោះ មនុស្សបានរក្សាទុក ‘សៀវភៅ’ ជារមូរ។ ការផ្លាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធពីរមូរទៅទំព័រចងបានអនុញ្ញាតឱ្យមនុស្សរក្សាទំហំធំក្នុងទម្រង់បង្រួម និងប្រើប្រាស់បានយូរ។ នេះបាននាំឱ្យមានការបង្កើនអក្ខរកម្ម ខណៈដែលសង្គមបានអនុម័តទម្រង់ទំព័រចងនេះ។

សៀវភៅ និងអ្នកនិពន្ធជាច្រើន។

ព្រះគម្ពីរគឺជាបណ្តុំនៃសៀវភៅចំនួន 69 ដែលសរសេរដោយអ្នកនិពន្ធរាប់សិប។ ដូច្នេះ ប្រហែលជាត្រឹមត្រូវជាងក្នុងការគិតថាព្រះគម្ពីរជាបណ្ណាល័យជាជាងសៀវភៅ។ អ្នកនិពន្ធទាំងនេះមកពីប្រទេសផ្សេងៗ ភាសា និងមុខតំណែងសង្គម។ នាយករដ្ឋមន្ត្រី ស្តេច និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលចំពោះអ្នកគង្វាល រ៉ាប៊ី និងអ្នកនេសាទ មានប្រវត្តិខ្លះៗរបស់អ្នកនិពន្ធ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សៀវភៅទាំងនេះនៅតែបង្កើត និងបង្កើតជាប្រធានបទរួមមួយ។ នោះ​គឺ​ជា​ការ​គួរ​ឱ្យ​កត់​សម្គាល់​។ ជ្រើសរើសប្រធានបទដ៏ចម្រូងចម្រាសនៅថ្ងៃនេះ ដូចជាសេដ្ឋកិច្ចជាដើម។ ប្រសិនបើអ្នកស្កែនអ្នកសរសេរមុនគេក្នុងប្រធានបទនោះ អ្នកនឹងឃើញពីរបៀបដែលពួកគេជំទាស់ និងមិនយល់ស្របជាមួយគ្នា។ មិនដូច្នេះទេជាមួយនឹងសៀវភៅព្រះគម្ពីរ។ ពួកគេបង្កើតជាប្រធានបទបង្រួបបង្រួម ទោះបីជាមានប្រវត្តិ ភាសា និងមុខតំណែងសង្គមផ្សេងៗគ្នាក៏ដោយ។

សៀវភៅបុរាណបំផុត។

វាត្រូវចំណាយពេលជាង 1500 ឆ្នាំដើម្បីឱ្យសៀវភៅទាំងនេះត្រូវបានសរសេរពីដើមដល់ចប់។ តាមពិត អ្នកនិពន្ធដំបូងនៃព្រះគម្ពីរបានសរសេរសៀវភៅរបស់ពួកគេប្រហែល 1000 ឆ្នាំមុន មុនពេលអ្នកនិពន្ធដំបូងបង្អស់របស់ពិភពលោកចាប់ផ្តើមសរសេររបស់ពួកគេ។

Bible Time Span ជាមួយនឹងតួអក្សរសំខាន់ៗមួយចំនួនរបស់វាត្រូវបានបង្ហាញនៅលើបន្ទាត់ពេលវេលា។ សូមកត់សម្គាល់ថាតើ ‘បិតានៃប្រវត្តិសាស្ត្រ’ មកដល់ប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយ ក៏ដូចជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រសំខាន់ៗ និងបុគ្គលផ្សេងទៀត។ ព្រះគម្ពីរគឺបុរាណ

សៀវភៅដែលបានបកប្រែច្រើនបំផុត

ព្រះគម្ពីរ គឺជាសៀវភៅដែលត្រូវបានបកប្រែច្រើនជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក ដោយយ៉ាងហោចណាស់សៀវភៅមួយក្បាលត្រូវបានបកប្រែជាជាង 3500 ភាសា (ក្នុងចំណោមចំនួនសរុប 7000)។

ប្រភេទនៃការសរសេរចម្រុះ

សៀវភៅ​គម្ពីរ​បង្កើត​បាន​ច្រើន​ប្រភេទ​នៃ​ប្រភេទ​ការ​សរសេរ។ ប្រវត្តិសាស្ត្រ កំណាព្យ ទស្សនវិជ្ជា ទំនាយ សុទ្ធតែបញ្ចូលទៅក្នុងសៀវភៅព្រះគម្ពីរផ្សេងៗ។ សៀវភៅទាំងនេះក្រឡេកមើលទៅអតីតកាលបុរាណ និងឆ្ពោះទៅរកចុងបញ្ចប់នៃប្រវត្តិសាស្ត្រ។

… ប៉ុន្តែ សាររបស់វាមិនត្រូវបានគេស្គាល់យ៉ាងងាយស្រួលនោះទេ។

សៀវភៅ​នេះ​ក៏​ជា​សៀវភៅ​ដ៏​វែង​មួយ​ដែរ​ដែល​មាន​សាច់​រឿង​ដ៏​ស្មុគស្មាញ។ ដោយ​សារ​តែ​ការ​កំណត់​របស់​វា​មាន​លក្ខណៈ​បុរាណ​ពេក ប្រធានបទ​របស់​វា​មាន​ភាព​ស៊ី​ជម្រៅ ហើយ​វិសាលភាព​របស់​វា​ធំទូលាយ​ណាស់​មនុស្ស​ជា​ច្រើន​មិន​បាន​ដឹង​សារ​របស់​វា​ទេ។ មនុស្ស​ជា​ច្រើន​មិន​បាន​ដឹង​ថា​ព្រះ​គម្ពីរ ទោះ​ជា​មាន​វិសាលភាព​ធំ​ទូលាយ​ក៏​ដោយ ក៏​ផ្ដោត​លើ​ការ​អញ្ជើញ​ផ្ទាល់​ខ្លួន​ដែរ។ អ្នក​អាច​យក​ទស្សនៈ​ផ្សេងៗ​ដើម្បី​យល់​ពី​រឿង​ព្រះគម្ពីរ។ បញ្ជីខាងក្រោមផ្តល់ជូនមួយចំនួននៅលើគេហទំព័រនេះ៖

ជាតិសាសន៍ និងភាសា៖ មកពីណា? ឆ្លើយតបការរើសអើងជាតិសាសន៍

មនុស្សតែងតែបែងចែកផ្លូវចិត្តតាមប្រភេទពូជសាសន៍។ លក្ខណៈរូបវន្ត ដូចជាពណ៌ស្បែក ដែលបែងចែកមនុស្សមួយក្រុម ‘ពូជសាសន៍’ ពីក្រុមមួយទៀត គឺងាយស្រួលកត់សម្គាល់។ ដូច្នេះជនជាតិស្បែកសគឺ ‘ស្បែកស’ ខណៈពេលដែលជនជាតិអាស៊ី និងអាហ្វ្រិកសមរម្យគឺងងឹតជាង។

សមូហភាព CC BY-SA 3.0 តាមរយៈ Wikimedia Commons

ចរិត​លក្ខណៈ​ទាំង​នេះ​ដែល​បែងចែក​ក្រុម​មនុស្ស​ពី​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​ងាយ​នាំ​ឱ្យ​មាន ​ការ​រើសអើង​ជាតិ​សាសន៍ ។ នេះ​ជា​ការ​រើសអើង ការ​ប្រព្រឹត្ត​មិន​សមរម្យ ឬ​ភាព​ខ្មាំង​សត្រូវ​ចំពោះ​ជាតិ​សាសន៍​ដទៃ។ ការរើសអើងជាតិសាសន៍បានរួមចំណែកធ្វើឱ្យសង្គមសព្វថ្ងៃនេះកាន់តែមានការស្អប់ខ្ពើម និងស្អប់ខ្ពើម ហើយវាហាក់ដូចជាមានការកើនឡើង។ តើយើងអាចធ្វើអ្វីបាន ដើម្បីប្រឆាំងនឹងការរើសអើងជាតិសាសន៍?

សំណួរ​នៃ ​ការ​រើសអើង​ជាតិ​សាសន៍ ​ទាមទារ​ជា​សំណួរ​ពាក់ព័ន្ធ។ តើការប្រណាំងមកពីណា? ហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​មាន​ភាព​ខុស​គ្នា​នៃ​ជាតិ​សាសន៍​ក្នុង​ចំណោម​មនុស្ស? លើសពីនេះទៀត ដោយសារពូជសាសន៍មានទំនាក់ទំនងយ៉ាងរឹងមាំជាមួយភាសាដូនតា។ ហេតុអ្វីបានជាមានភាសាផ្សេងគ្នា?

បទគម្ពីរភាសាហេព្រើរបុរាណកត់ត្រាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្សជាតិដំបូងដែលពន្យល់ទាំងភាពចម្រុះនៃភាសាដែលយើងឮ និង ‘ពូជសាសន៍’ ខុសៗគ្នាដែលយើងឃើញសព្វថ្ងៃនេះ។ គណនីគឺមានតម្លៃដឹង។

ភាពស្រដៀងគ្នានៃហ្សែននៅក្នុងប្រភេទមនុស្សដែលនាំទៅដល់បុព្វបុរសហ្សែនរបស់យើង។

មុនពេលយើងស្វែងយល់ពីគណនី មានការពិតជាមូលដ្ឋានមួយចំនួនដែលយើងគួរដឹងអំពីហ្សែនរបស់មនុស្សជាតិ។ 

ហ្សែននៅក្នុង DNA របស់យើងផ្តល់នូវប្លង់មេ ដែលកំណត់ពីរបៀបដែលយើងមើលទៅ លក្ខណៈរូបវន្តរបស់យើង។ មនុស្សបង្ហាញពីភាពចម្រុះនៃហ្សែនតិចតួចណាស់រវាងមនុស្សផ្សេងគ្នាបើប្រៀបធៀបទៅនឹងភាពចម្រុះដែលឃើញនៅក្នុងប្រភេទសត្វ។ នេះមានន័យថា ភាពខុសគ្នានៃហ្សែនរវាងមនុស្សពីរនាក់គឺតិចតួចណាស់ (ជាមធ្យម 0.6%) ។ នេះ​គឺ​តិច​ជាង​ឧទាហរណ៍ បើ​ធៀប​នឹង​ភាព​ខុស​គ្នា​នៃ​ហ្សែន​រវាង​ស្វា​ម៉ាកាក​ពីរ ។

DNA (Deoxyribonucleic Acid)
PublicDomainPictures , CC0 តាមរយៈ Wikimedia Commons

តាមពិតទៅ មនុស្សយើងមានលក្ខណៈដូចគ្នាបេះបិទទៅនឹងហ្សែន ដែលយើងអាចតាមដានខ្សែបន្ទាត់នៃតំណពូជពីស្ត្រីទាំងអស់ដែលនៅរស់សព្វថ្ងៃនេះ តាមរយៈម្តាយរបស់ពួកគេ និងម្តាយរបស់ពួកគេជាដើម។ ការ​ធ្វើ​ដូច្នេះ​បង្ហាញ​ពី​បន្ទាត់​ទាំងអស់​ដែល​បង្រួប​បង្រួម​ទៅ​នឹង​ម្តាយ​ហ្សែន​ដូនតា​ម្នាក់ ដែល​គេ​ស្គាល់​ថា​ជា Mitochondrial Eve ។ វាក៏មានសមមូលបុរសដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថា Y-Chromosomal Adam ។ គាត់គឺជាបុរសបុព្វបុរសថ្មីបំផុតដែលមនុស្សទាំងអស់រស់នៅសព្វថ្ងៃនេះបានបន្តពូជ។ មាន​ខ្សែ​ស្រឡាយ​ដែល​មិន​ដាច់​ពី​ដូនតា​ប្រុស​ដែល​វិល​ទៅ​រក​គាត់។ ព្រះ​គម្ពីរ​ចែង​ថា មនុស្ស​ទាំង​អស់​ដែល​នៅ​រស់​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ កើត​ចេញ​ពី ​អ័ដាម​និង​អេវ៉ា ​ដើម ។ ដូច្នេះ ភ័ស្តុតាងហ្សែនគឺស្របនឹងដំណើររឿងក្នុងគម្ពីរអំពីដើមកំណើតរបស់មនុស្ស។ មិន​ត្រឹម​តែ ​ជនជាតិ​ចិន​បុរាណ ​ប៉ុណ្ណោះ ​ទេ ប៉ុន្តែ​ហ្សែន​សម័យ​ទំនើប​ផ្តល់​សក្ខីកម្ម​ដល់​អ័ដាម​ជា​បុព្វបុរស​ទូទៅ​របស់​យើង។

ដើមកំណើតនៃពូជមនុស្សយោងទៅតាមព្រះគម្ពីរ

ប៉ុន្តែ តើ​ពូជ​មនុស្ស​ខុស​គ្នា​កើត​ឡើង​ដោយ​របៀប​ណា? បទគម្ពីរភាសាហេព្រើរបុរាណពណ៌នាអំពីប៉ុន្មានជំនាន់ក្រោយ ទឹកជំនន់ របៀបដែលមនុស្សត្រូវបានខ្ចាត់ខ្ចាយពាសពេញផែនដី។ ដោយ​មាន​តែ​មូលដ្ឋាន​ខ្លះ​ក្នុង​ពន្ធុវិទ្យា យើង​អាច​មើល​ឃើញ​ពី​របៀប​ដែល​ព្រឹត្តិការណ៍​បែប​នេះ​នឹង​នាំ​ឲ្យ​មាន​ការ​ប្រណាំង​សព្វ​ថ្ងៃ។ គណនីបុរាណអានថាៈ 

រីឯ​នៅ​ផែនដី​ទាំង​មូល នោះ​មាន​ភាសា​មាន​សំដី​តែ​១​ទេ
ហើយ​កំពុង​ដែល​គេ​ដើរ​ដំណើរ​នៅ​ស្រុក​ខាង​កើត នោះ​ក៏​ប្រទះ​ឃើញ​វាល​១​នៅ​ស្រុក​ស៊ីណើរ ហើយ​គេ​នាំ​គ្នា​តាំង​ទី​លំនៅ​នៅ​ទី​នោះ
គេ​និយាយ​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​ថា ចូរ​យើង​ធ្វើ​ឥដ្ឋ​ដុត​ឲ្យ​ឆ្អិន​ទៅ នោះ​គេ​មាន​ឥដ្ឋ​ទុក​ជា​ថ្ម និង​ជ័រ​ដី​ទុក​ជា​បាយអ
រួច​និយាយ​គ្នា​ថា ចូរ​យើង​សង់​ទី​ក្រុង​១​សម្រាប់​យើង និង​ប៉ម​១​ដែល​ខ្ពស់​ដល់​ផ្ទៃ​មេឃ ដើម្បី​ឲ្យ​យើង​បាន​កេរ្តិ៍‌ឈ្មោះ ក្រែង​យើង​រាល់​គ្នា​ត្រូវ​ខ្ចាត់​ខ្ចាយ​ទៅ​គ្រប់​លើ​ផែនដី​ទៅ

លោកុប្បត្តិ 11:1-4

គណនីកត់ត្រាថាអ្នកគ្រប់គ្នានិយាយភាសាដូចគ្នា។ ជាមួយនឹងការរួបរួមនេះ ពួកគេបានបង្កើតបច្ចេកវិទ្យាថ្មី ហើយចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់វាដើម្បីសាងសង់ប៉មខ្ពស់។ ប៉ម​នេះ​គឺ​ដើម្បី​សង្កេត និង​តាមដាន​ចលនា​របស់​ផ្កាយ ព្រោះ ​ហោរាសាស្ត្រ ​ត្រូវបាន​សិក្សា​យ៉ាង​យកចិត្តទុកដាក់​ក្នុង​សម័យ​នោះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ព្រះជាអ្នកបង្កើតបានធ្វើការវាយតម្លៃដូចខាងក្រោមៈ

រួច​ព្រះ‌យេហូវ៉ា​ទ្រង់​មាន​ព្រះ‌បន្ទូល​ថា មើល គេ​ជា​ពួក​តែ​១ ក៏​និយាយ​ភាសា​តែ​១ គេ​ចាប់​ផ្តើម​ធ្វើ​អំពើ​យ៉ាង​ដូច្នេះ​ហ្ន៎ ឥឡូវ​នេះ គ្មាន​អ្វី​នឹង​ឃាត់​មិន​ឲ្យ​គេ​ធ្វើ​កើត​តាម​បំណង​ចិត្ត​នោះ​ទេ
ចូរ​យើង​ចុះ​ទៅ​បំភាន់​ភាសា​គេ ដើម្បី​កុំ​ឲ្យ​គេ​ស្តាប់​គ្នា​បាន​ទៀត
ដូច្នេះ ព្រះ‌យេហូវ៉ា​ទ្រង់​កម្ចាត់‌កម្ចាយ​គេ ពី​ទី​នោះ​ទៅ​គ្រប់​លើ​ផែនដី​វិញ ហើយ​គេ​ក៏​លែង​សង់​ទី​ក្រុង​នោះ​ទៅ
ដោយ​ហេតុ​នោះ បាន​ជា​គេ​ហៅ​ឈ្មោះ​ក្រុង​នោះ​ថា បាបិល ពី​ព្រោះ​នៅ​ទី​នោះ ព្រះ‌យេហូវ៉ា​ទ្រង់​បាន​បំភាន់​ភាសា​លោកីយ៍​ទាំង​អស់ ហើយ​កម្ចាត់‌កម្ចាយ​គេ​ពី​ទី​នោះ ទៅ​គ្រប់​លើ​ផែនដី។

លោកុប្បត្តិ 11:6-9

ប្រវត្តិសាស្ត្របានកត់ត្រាថា អរិយធម៌បានចាប់ផ្តើមនៅបាប៊ីឡូនបុរាណ (អ៊ីរ៉ាក់សម័យទំនើប) ហើយពីទីនេះបានរីករាលដាលពាសពេញភពផែនដី។ គណនីនេះកត់ត្រាអំពីមូលហេតុ។ ដោយ​សារ​តែ​ភាសា​ទាំង​នោះ​ត្រូវ​បាន​គេ​ច្រឡំ​ថា ប្រជាជន​ដូនតា​នេះ​ត្រូវ​បាន​បំបែក​ជា​ក្រុម​ភាសា​ផ្សេងៗ​តាម​ខ្សែ​ត្រកូល។

ផលប៉ះពាល់នៃ Babel ពីពន្ធុវិទ្យា

អគារ Babel
Jl FilpoC , CC BY-SA 4.0 តាមរយៈ Wikimedia Commons

ក្រុមរងផ្សេងៗមិនអាចយល់គ្នាទៅវិញទៅមកបានទេ។ ចាប់តាំងពី kleshas និងការភ្ជាប់អវិជ្ជមានផ្សេងទៀតបានកើតមកដោយធម្មជាតិចំពោះមនុស្សចាប់តាំងពី អំពើបាប និង កម្មផល បានចូលក្នុងពិភពលោកមក ត្រកូលផ្សេងៗទាំងនេះបានក្លាយទៅជាមិនទុកចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមកយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ ជាលទ្ធផល ពួកគេបានដកខ្លួនចេញពីត្រកូលផ្សេងទៀត ដើម្បីការពារខ្លួន ហើយពួកគេមិនបានរៀបការរវាងក្រុមភាសានោះទេ។ ដូច្នេះហើយ ក្នុងជំនាន់មួយ អំបូរបានបំបែកហ្សែនពីគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយបែកខ្ញែកគ្នា។

Punnett Squares និងការប្រណាំង

ពិចារណាពីរបៀបដែលការប្រណាំងកើតឡើងពីស្ថានភាពបែបនេះ ដោយផ្តោតលើពណ៌ស្បែក ដោយសារនោះជាសញ្ញាសម្គាល់ទូទៅនៃជាតិសាសន៍។ ពណ៌ស្បែកកើតឡើងជាលទ្ធផលនៃកម្រិតផ្សេងគ្នានៃប្រូតេអ៊ីន melanin នៅក្នុងស្បែក។ ស្បែក​ស​មាន​ជាតិ​មេឡានីន​តិច ស្បែក​ខ្មៅ​មាន​ជាតិ​មេឡានីន​ច្រើន ខណៈ​ស្បែក​ខ្មៅ​មាន​ជាតិ​មេឡានីន​ច្រើន។ មនុស្សគ្រប់រូបមានសារធាតុ melanin មួយចំនួននៅក្នុងស្បែករបស់ពួកគេ។ មនុស្ស​ដែល​ងងឹត​គ្រាន់តែ​មាន​ជាតិ​មេឡានីន​ច្រើន ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​ស្បែក​ខ្មៅ​ស្រអាប់។ កម្រិតនៃ melanin ទាំងនេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយហ្សែនមួយចំនួន។ ហ្សែនខ្លះបញ្ចេញសារធាតុ melanin ច្រើននៅក្នុងស្បែក ហើយខ្លះទៀតបង្ហាញតិចជាង។ យើងប្រើឧបករណ៍សាមញ្ញមួយដែលមានឈ្មោះថា Punnett square ដើម្បីបង្ហាញពីការផ្សំហ្សែនផ្សេងៗដែលអាចធ្វើទៅបាន។ 

ទីលាន Punnett នៃ Melanin

សម្រាប់ភាពសាមញ្ញសន្មតថាមានតែហ្សែនពីរផ្សេងគ្នា (A និង B) ដែលសរសេរកូដសម្រាប់កម្រិតផ្សេងគ្នានៃ melanin នៅក្នុងស្បែក។ ហ្សែន M b និង M a បង្ហាញជាតិមេឡានីនច្រើនជាងមុន ខណៈពេលដែល alleles m b និង m a បង្ហាញ melanin តិច។ Punnett Square បង្ហាញពីលទ្ធផលដែលអាចកើតមានទាំងអស់នៃ A និង B ដែលអាចកើតឡើងដោយការបន្តពូជផ្លូវភេទ ប្រសិនបើឪពុកម្តាយនីមួយៗមានអាឡែសទាំងពីរនៅក្នុងហ្សែនរបស់ពួកគេ។ ការេលទ្ធផលបង្ហាញពីបន្សំដែលអាចធ្វើបានទាំង 16 នៃ M a , m a , M b , និង m b ដែលអាចកើតឡើងពីឪពុកម្តាយ។ នេះពន្យល់ពីភាពចម្រុះនៃពណ៌ស្បែកដែលអាចបណ្តាលឱ្យកូនរបស់ពួកគេ។ 

ទីលាន Punnett បានបង្ហាញ

Tower of Babel សេណារីយ៉ូ

សន្មតថាព្រឹត្តិការណ៍ Tower of Babel បានកើតឡើងជាមួយឪពុកម្តាយដែលមានភាពច្របូកច្របល់ដូចនៅក្នុងទីលាន Punnett នេះ។ ជាមួយនឹងការភាន់ច្រឡំនៃភាសា កុមារនឹងមិនរៀបការជាមួយគ្នាទេ។ ដូច្នេះការ៉េនីមួយៗនឹងបន្តពូជដាច់ដោយឡែកពីការ៉េផ្សេងទៀត។ ដូច្នេះ M a M b (ងងឹតបំផុត) ឥឡូវនេះនឹងរៀបការជាមួយ បុគ្គល M a M b ផ្សេងទៀត។ ដូច្នេះកូនចៅទាំងអស់នឹងនៅតែមានពណ៌ខ្មៅ ព្រោះពួកវាមានហ្សែនដែលបង្ហាញពីមេឡានីនធំជាង។ ដូចគ្នានេះដែរ m a m b (ស) ទាំងអស់នឹងរៀបការជាមួយ m a m b ផ្សេងទៀត។. កូនចៅរបស់ពួកគេតែងតែមានពណ៌ស។ ដូច្នេះ Tower of Babel ពន្យល់ពីភាពឯកោនៃការបន្តពូជនៃការ៉េផ្សេងគ្នា និងការកើតឡើងនៃការប្រណាំងផ្សេងៗគ្នា។

យើង​អាច​ឃើញ​ភាព​ចម្រុះ​បែប​នេះ​កើត​ចេញ​ពី​គ្រួសារ​សព្វ​ថ្ងៃ។ Maria និង Lucy Aylmer មើលទៅដូចជាពួកគេមកពីជាតិសាសន៍ផ្សេងៗគ្នា (ស និងខ្មៅ) ប៉ុន្តែតាមពិតពួកគេគឺជាបងប្អូនស្រីភ្លោះមកពីឪពុកម្តាយដែលមានតំណពូជ។ ភាពចម្រុះបែបនេះកើតឡើងដោយគ្រាន់តែការសាប់ហ្សែន។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើភាពចម្រុះបែបនេះកើតឡើង ហើយបន្ទាប់មកកូនចៅទាំងនេះត្រូវបានបន្តពូជដាច់ដោយឡែកពីគ្នាទៅវិញទៅមក នោះភាពខុសប្លែកគ្នានៃពណ៌ស្បែករបស់ពួកគេនឹងនៅតែមាននៅក្នុងកូនចៅរបស់ពួកគេ។ Tower of Babel គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រដែលពន្យល់ពីរបៀបដែលត្រកូលរក្សាភាពឯកោរបស់ពួកគេពីត្រកូលភាសាផ្សេងទៀត។ ដូច្នេះ អ្វី​ដែល​យើង​ហៅ​ថា ‘ការ​ប្រណាំង’ សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​បាន​បន្ត​តាំង​ពី​ពេល​នោះ​មក។

បងប្អូនស្រីភ្លោះ Lucy និង Maria Aylmer

គ្រួសារតែមួយ – គ្មានការរើសអើងជាតិសាសន៍

ប៉ុន្តែនៅពេលដែលយើងយល់ពីរបៀបដែលការប្រណាំងកើតឡើង នោះយើងដឹងថាការប្រណាំងចម្រុះទាំងអស់គឺគ្រាន់តែជាផ្នែកនៃគ្រួសារមនុស្សតែមួយប៉ុណ្ណោះ។ មិនមានមូលដ្ឋានសម្រាប់ការរើសអើងជាតិសាសន៍ទេ នៅពេលដែលយើងយល់ថាភាពខុសគ្នានៃពូជសាសន៍ពិតជាមកពីណា។

ដូចដែលព្រះគម្ពីរចែងថា:

26 ទ្រង់​បាន​បង្កើត​មនុស្ស​គ្រប់​សាសន៍​ពី​ឈាម​តែ​១ ឲ្យ​បាន​នៅ​ពេញ​លើ​ផែនដី ព្រម​ទាំង​សម្រេច​កំណត់​ពេល​វេលា ដែល​បាន​តាំង​ជា​មុន និង​ព្រំ​ទី​លំនៅ​របស់​គេ​គ្រប់​គ្នា
27 ដើម្បី​ឲ្យ​គេ​ស្វែង​រក​ព្រះ ក្រែង​គេ​នឹង​រក​ទ្រង់​ឃើញ ដោយ​ខំ​រាវ​រក​មែន​នោះ​ទេ​ដឹង ទោះ​បើ​ទ្រង់​មិន​គង់​ឆ្ងាយ​ពី​យើង​នីមួយៗ​ក៏​ដោយ

កិច្ចកា 17:26-27

មនុស្ស​គ្រប់​រូប​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ មិន​ថា​ពូជ​សាសន៍ ពណ៌​សម្បុរ ឬ​លក្ខណៈ​ប្លែក​ៗ​អ្វី​នោះ​ទេ គឺ​ធ្លាក់​ចុះ​មក​ពី ​គូ​ស្រករ​ដើម ​ដូច​គ្នា ។ ក្នុង​ករណី​នោះ យើង​គ្រាន់​តែ​ជា​គ្រួសារ​ធំ​មួយ និង​ចម្រុះ។ ព្រះ​គម្ពីរ​ចែង​ថា ព្រះ​បាន​បង្កើត​ប្រជាជាតិ​ចម្រុះ ដើម្បី​ឲ្យ​យើង​ឈោង​ទៅ​រក​ទ្រង់។ ទ្រង់បានលាតត្រដាងផ្លូវរបស់ទ្រង់ដើម្បីឱ្យយើងទៅដល់ទ្រង់ដោយបង្កើតប្រជាជាតិពិសេសមួយចេញពីគ្រប់ជាតិសាសន៍។ យើងមើលពីរបៀបដែលប្រជាជាតិនេះរកឃើញការចាប់ផ្តើមរបស់វា បន្ទាប់ ។

តើយើងអាចធ្វើអ្វីបានអំពីការរើសអើងជាតិសាសន៍?

នេះគឺជាបញ្ជីនៃកិច្ចការមួយចំនួនដែលយើងអាចធ្វើ ដើម្បីលុបបំបាត់ការរើសអើងជាតិសាសន៍ និងប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងវាពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ៖

  • អប់រំខ្លួនយើង៖ យើងត្រូវអប់រំខ្លួនយើងអំពីការរើសអើងជាតិសាសន៍ និងឥទ្ធិពលដែលវាមានលើមនុស្ស និងសង្គម។ ជាឧទាហរណ៍ យើងអាចធ្វើការស្រាវជ្រាវអំពីការរើសអើងជាតិសាសន៍ក្នុងអតីតកាល និងបច្ចុប្បន្ន និងឥទ្ធិពលរបស់វាចំពោះមនុស្ស។
  • យើងគួរតែនិយាយប្រឆាំងនឹងការរើសអើងជាតិសាសន៍៖ មិនថាវាកើតឡើងក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់យើង កន្លែងធ្វើការ ឬសហគមន៍ក៏ដោយ យើងត្រូវតែនិយាយប្រឆាំងនឹងការរើសអើងជាតិសាសន៍ជានិច្ច។ នេះរួមបញ្ចូលការបដិសេធការលេងសើច ការរើសអើងជាតិសាសន៍ និស្ស័យ និងគំរូ ហើយស្ថាប័ន និងការអនុវត្តដែលគាំទ្រដល់ភាពមិនស្មើភាពជាតិសាសន៍ត្រូវតែទទួលខុសត្រូវចំពោះការប្រកាន់ពូជសាសន៍ជាប្រព័ន្ធរបស់ពួកគេ។
  • យើងអាចគាំទ្រគំនិតផ្តួចផ្តើមប្រឆាំងនឹងការរើសអើងជាតិសាសន៍៖ យើងប្រហែលជាជួយក្រុមនានាដូចជា អង្គការសិទ្ធិស៊ីវិល ក្រុមសហគមន៍ និងក្រុមតស៊ូមតិក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ពួកគេដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការរើសអើងជាតិសាសន៍ និងលើកកម្ពស់យុត្តិធម៌ពូជសាសន៍។
  • សូមក្រឡេកមើលភាពលំអៀងរបស់យើង៖ ភាពលំអៀងមិនច្បាស់លាស់អាចជាកត្តាមួយក្នុងការប្រកាន់ពូជសាសន៍។ យើងត្រូវពិនិត្យមើលភាពលំអៀងរបស់យើង ហើយខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីកម្ចាត់ពួកគេ។

សម្លៀកបំពាក់៖ ហេតុអ្វីបានជាច្រើនជាងសម្លៀកបំពាក់?


ហេតុអ្វីបានជាអ្នកស្លៀកពាក់ខ្លួនឯង? មិន​មែន​ត្រឹម​តែ​អ្វី​ដែល​សម​ទេ ប៉ុន្តែ​អ្នក​ចង់​បាន​ម៉ូដ​សម្លៀក​បំពាក់​ដែល​បញ្ជាក់​ថា​អ្នក​ជា​នរណា។ តើអ្វីបណ្តាលឱ្យអ្នកចាំបាច់ត្រូវស្លៀកសម្លៀកបំពាក់ដោយសភាវគតិ មិនត្រឹមតែរក្សាភាពកក់ក្តៅប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបង្ហាញពីខ្លួនអ្នកផ្ទាល់ផងដែរ?

វាមិនចម្លែកទេដែលអ្នករកឃើញសភាវគតិដូចគ្នានៅទូទាំងភពផែនដី មិនថាមនុស្សម្នាក់ៗ ភាសា ពូជសាសន៍ ការអប់រំ សាសនាអ្វី? ស្ត្រីប្រហែលជាច្រើនជាងបុរស ប៉ុន្តែពួកគេក៏បង្ហាញទំនោរដូចគ្នាដែរ។ ក្នុងឆ្នាំ 2016 ឧស្សាហកម្មវាយនភ័ណ្ឌពិភពលោកបាននាំចេញ $1.3 Trillion USD ។

សភាវគតិ​តម្រូវ​ឱ្យ​ស្លៀក​ពាក់​ខ្លួន​យើង​មាន​អារម្មណ៍​ថា​ធម្មតា និង​ធម្មជាតិ​ខ្លាំង​ណាស់ ដែល​មនុស្ស​ជា​ច្រើន​មិន​បាន​ឈប់​សួរ​ញឹកញាប់​ថា “ហេតុអ្វី?”

យើង​បាន​លើក​ឡើង​នូវ​ទ្រឹស្ដី​អំពី​ទីកន្លែង​ដែល​ផែនដី​បាន​មក​ពី​កន្លែង​ដែល​មនុស្ស​បាន​មក ហើយ​ហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​ទ្វីប​បាន​រសាត់​ចេញ​ពី​គ្នា។ ប៉ុន្តែ​តើ​អ្នក​ធ្លាប់​អាន​ទ្រឹស្ដី​មួយ​ថា​តើ​តម្រូវ​ការ​សម្លៀក​បំពាក់​របស់​យើង​មក​ពី​ណា​ទេ?

មានតែមនុស្សទេ – ប៉ុន្តែមិនមែនសម្រាប់តែភាពកក់ក្តៅទេ។

ចូរចាប់ផ្តើមជាមួយនឹងការជាក់ស្តែង។ សត្វពិតជាមិនមានសភាវគតិនេះទេ។ ពួកគេទាំងអស់សប្បាយរីករាយយ៉ាងក្រៃលែងដែលបានស្រាតនៅចំពោះមុខយើង និងអ្នកដទៃគ្រប់ពេលវេលា។ នេះជាការពិតសូម្បីតែសត្វខ្ពស់ក៏ដោយ។ បើ​យើង​ខ្ពស់​ជាង​សត្វ​ខ្ពស់ នេះ​ហាក់​ដូច​ជា​មិន​បូក​បញ្ចូល​គ្នា​ទេ។

តម្រូវការសំលៀកបំពាក់របស់យើងមិនមែនមកពីតម្រូវការភាពកក់ក្តៅរបស់យើងទេ ដោយសារម៉ូដ និងសម្លៀកបំពាក់របស់យើងភាគច្រើនមកពីកន្លែងដែលមានកំដៅស្ទើរតែមិនអាចទ្រាំបាន។ ទោះបីជាសម្លៀកបំពាក់មានមុខងារ ធ្វើឱ្យយើងមានភាពកក់ក្តៅ និងការពារយើងក៏ដោយ ហេតុផលទាំងនេះមិនឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការសភាវគតិរបស់យើងសម្រាប់ភាពថ្លៃថ្នូរ ការបង្ហាញភេទ និងអត្តសញ្ញាណខ្លួនឯងនោះទេ។

សំលៀកបំពាក់ – ពីបទគម្ពីរភាសាហេព្រើរ

ដំណើររឿងមួយដែលពន្យល់ពីមូលហេតុដែលយើងស្លៀកពាក់ខ្លួនយើង ហើយធ្វើវាដោយរសជាតិ គឺមកពីបទគម្ពីរភាសាហេព្រើរបុរាណ។ បទគម្ពីរទាំងនេះដាក់អ្នក និងខ្ញុំចូលទៅក្នុងរឿងមួយដែលអះអាងថាជាប្រវត្តិសាស្ត្រ។ វាផ្តល់នូវការយល់ដឹងអំពីអ្នកជានរណា ហេតុអ្វីបានជាអ្នកធ្វើអ្វីដែលអ្នកធ្វើ និងអ្វីដែលមាននៅក្នុងស្តុកសម្រាប់អនាគតរបស់អ្នក។ រឿង​នេះ​ត្រឡប់​ទៅ​ថ្ងៃ​រះ​នៃ​មនុស្ស​ជាតិ​វិញ ប៉ុន្តែ​ក៏​ពន្យល់​អំពី​បាតុភូត​ប្រចាំ​ថ្ងៃ​ដូច​ជា​មូលហេតុ​ដែល​អ្នក​ស្លៀក​ពាក់​ខ្លួន​ឯង។ ការស្គាល់គណនីនេះគឺមានប្រយោជន៍ ព្រោះវាផ្តល់នូវការយល់ដឹងជាច្រើនអំពីខ្លួនអ្នក ដែលនាំអ្នកទៅរកការរស់នៅដ៏សម្បូរបែប។

យើង​បាន​មើល​ដំណើរ​រឿង​នៃ​ការ​បង្កើត​ពី​បុរាណ​មក​ពី​បទ​គម្ពីរ​ភាសា​ហេព្រើរ ដែល​ជា​ញឹក​ញាប់​ហៅ​ថា​ព្រះ​គម្ពីរ ដោយ​ចាប់​ផ្ដើម​ពី​ការ ​ចាប់​ផ្ដើម​នៃ​មនុស្ស​ជាតិ និង​ពិភព​លោក ។ យើងស្វែងយល់ពីព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់របស់វាតាំងពីពេលនោះមក ដែលបន្លឺឡើងរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ដោយពន្យល់អំពីព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោក ដូចជាការទិញសំលៀកបំពាក់ទាន់សម័យជាដើម។

ធ្វើនៅក្នុងរូបភាពរបស់ព្រះ

យើងបានស្វែងយល់ នៅទីនេះ ថា ព្រះជាអ្នកបង្កើតបានបង្កើតភពផែនដីហើយបន្ទាប់មក៖

27 ទ្រង់​ក៏​បង្កើត​មនុស្ស​ឲ្យ​ដូច​រូប​អង្គ​ទ្រង់ គឺ​បាន​បង្កើត​គេ​ឲ្យ​ចំ​នឹង​រូប​អង្គ​ទ្រង់​នោះ​ឯង ក៏​បង្កើត​គេ​ឡើង​ជា​ប្រុស​ជា​ស្រី

លោកុប្បត្តិ 1:27
“ការបង្កើតអ័ដាម” របស់ Michelangelo
Michelangelo ដែនសាធារណៈ តាមរយៈ Wikimedia Commons

ដោយប្រើកញ្ចក់នៃរូបបដិមាព្រះពុទ្ធដ៏អស្ចារ្យនៅទូទាំងទ្វីបអាស៊ី យើងឃើញថាព្រះបានសម្តែងខ្លួនគាត់យ៉ាងពេញទំហឹងដោយសិល្បៈតាមរយៈភាពស្រស់ស្អាតនៃការបង្កើត។  គិតពីថ្ងៃលិច ផ្កា បក្សីត្រូពិច និងទេសភាពទេសភាព។ ដោយសារតែព្រះជាសិល្បៈ អ្នកក៏បង្កើត ‘តាមរូបភាពរបស់ទ្រង់’ នឹងដោយសភាវគតិ ដោយមិនដឹង ‘ហេតុអ្វី’ ក៏បង្ហាញខ្លួនឯងយ៉ាងសោភ័ណដែរ។ 

យើង​បាន​ឃើញ​ថា ព្រះ​ដែល​ជា​អ្នក​បង្កើត​គឺ​ជា​មនុស្ស។ ព្រះជា ‘គាត់’ មិនមែន ‘វា’ ទេ។ ដូច្នេះ វាគ្រាន់តែជារឿងធម្មជាតិទេដែលអ្នកចង់បង្ហាញខ្លួនឯងទាំងការមើលឃើញ និងផ្ទាល់ខ្លួន។ សំលៀកបំពាក់ គ្រឿងអលង្ការ ពណ៌ និងគ្រឿងសម្អាង (ការផាត់មុខ សាក់ជាដើម) គឺជាមធ្យោបាយដ៏លេចធ្លោមួយសម្រាប់អ្នកដើម្បីបង្ហាញពីខ្លួនអ្នកជាសិល្បៈ ក៏ដូចជាបុគ្គលម្នាក់ៗផងដែរ។

បុរស​និង​ស្ត្រី

ព្រះ​ដែល​ជា​អ្នក​បង្កើត​ក៏​បាន​បង្កើត​មនុស្ស​តាម​រូប​ព្រះ​ជា​‹បុរស​និង​ស្ត្រី›។ នៅទីនេះផងដែរ យើងឃើញនៅក្នុងសម្លៀកបំពាក់ និងម៉ូដរបស់អ្នក តាមរយៈម៉ូដសក់របស់អ្នក ហេតុអ្វីបានជាអ្នកបង្កើត ‘រូបរាង’ របស់អ្នក ដែលយើងទាំងអស់គ្នាទទួលស្គាល់ដោយធម្មជាតិ និងងាយសម្គាល់ថាជាប្រុស ឬស្រី។ នេះស៊ីជម្រៅជាងវប្បធម៌ និងម៉ូដ។ ប្រសិនបើអ្នកឃើញម៉ូដ និងសម្លៀកបំពាក់ពីវប្បធម៌ដែលអ្នកមិនធ្លាប់ឃើញពីមុនមក អ្នកនឹងទទួលស្គាល់ថាអ្វីជាបុរស និងអ្វីដែលជាសម្លៀកបំពាក់របស់ស្ត្រីនៅក្នុងវប្បធម៌នោះ។ 

ដូច្នេះការបង្កើតរបស់អ្នកនៅក្នុងរូបភាពនៃព្រះជាបុរសឬស្ត្រីចាប់ផ្តើមពន្យល់ពីសភាវគតិសម្លៀកបំពាក់របស់អ្នក។ ប៉ុន្តែគណនីនៃការបង្កើតនេះបន្តជាមួយនឹងព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រជាបន្តបន្ទាប់មួយចំនួន ដែលពន្យល់បន្ថែមអំពីទំនាក់ទំនងរបស់អ្នកជាមួយនឹងសម្លៀកបំពាក់។

Antoni Shraba, ដែនសាធារណៈ, តាមរយៈ Pexels

គ្របដណ្តប់ភាពអាម៉ាស់របស់យើង។

ព្រះជាអ្នកបង្កើត បានផ្តល់ឱ្យមនុស្សដំបូងនូវជម្រើសដើម្បីស្តាប់បង្គាប់ឬមិនស្តាប់បង្គាប់ទ្រង់នៅក្នុងសួនមនោរម្យដំបូងបង្អស់របស់ពួកគេ ។ ពួកគេបានជ្រើសរើសមិនស្តាប់បង្គាប់ ហើយនៅពេលដែលពួកគេបានធ្វើ គណនីបង្កើតប្រាប់យើងថា:

នោះ​ស្រាប់​តែ​ភ្នែក​របស់​អ្នក​ទាំង​២​បាន​ភ្លឺ​ឡើង ហើយ​គេ​ដឹង​ថា​ខ្លួន​នៅ​ជា​អាក្រាត ក៏​យក​ស្លឹក​ល្វា​មក​ក្លាស់​ធ្វើ​ជា​ប្រដាប់​ប៉ឹង

លោកុប្បត្តិ 3:7

នេះប្រាប់យើងថាចាប់ពីចំណុចនេះមក មនុស្ស បានបាត់បង់ភាពគ្មានកំហុសរបស់ពួកគេនៅចំពោះមុខគ្នាទៅវិញទៅមក និងមុនពេលអ្នកបង្កើតរបស់ពួកគេ ។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក យើងមានអារម្មណ៍ខ្មាស់អៀនដោយសភាវគតិចំពោះការអាក្រាតកាយ ហើយចង់បិទបាំងភាពអាក្រាតផ្ទាល់ខ្លួនរបស់យើង។ លើសពីតម្រូវការដើម្បីរក្សាភាពកក់ក្តៅ និងការពារ យើងមានអារម្មណ៍លាតត្រដាង ងាយរងគ្រោះ និងខ្មាស់អៀន ប្រសិនបើយើងស្រាតនៅចំពោះមុខអ្នកដទៃ។ ការជ្រើសរើសរបស់មនុស្សជាតិក្នុងការមិនស្តាប់បង្គាប់ព្រះបានបញ្ចេញនូវរឿងនេះនៅក្នុងខ្លួនយើង។ វាក៏បានបញ្ចេញនូវ វដ្ដនៃចំណង ការគិតខុស ការមិនចុះសម្រុងគ្នា និង ការស្លាប់ ដែលជាការពិត នៃជីវិតរបស់យើង។ 

ការពង្រីកសេចក្ដីមេត្តាករុណា៖ ការសន្យា និងសម្លៀកបំពាក់មួយចំនួន

ព្រះ​ដែល​ជា​អ្នក​បង្កើត នៅ​ក្នុង​សេចក្ដី​មេត្តា​ករុណា​របស់​ទ្រង់​សម្រាប់​យើង ពេល​នោះ​បាន​ធ្វើ​ការ​ពីរ។ ទីមួយ ទ្រង់បានពោលពាក្យសន្យាជាទម្រង់ពាក្យបញ្ឆោតដែលនឹងដឹកនាំប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្សជាតិ។ ក្នុង​ទម្រង់​លេង​សើច​នេះ ទ្រង់​បាន​សន្យា​នឹង​ព្រះអង្គ​សង្គ្រោះ​ដែល​យាង​មក គឺ​ព្រះយេស៊ូវ។ យើង​អាច​គិត​ថា​គាត់​ជា ​ព្រះ​ពោធិសត្វ​ម៉ៃ​ទ្រា ។ ព្រះជាអ្នកបង្កើតទ្រង់នឹងចាត់ទ្រង់ឱ្យមកជួយយើង កម្ចាត់ខ្មាំងសត្រូវ និងយកឈ្នះសេចក្តីស្លាប់ជំនួសយើង។

រឿងទីពីរដែលព្រះជាអ្នកបង្កើតបានធ្វើគឺ៖

21 នោះ​ព្រះ‌យេហូវ៉ា​ដ៏​ជា​ព្រះ‌ទ្រង់​ក៏​ធ្វើ​អាវ​ពី​ស្បែក ឲ្យ​អ័ដាម និង​ប្រពន្ធ​គាត់​ពាក់​បិទ​បាំង​កាយ។

លោកុប្បត្តិ 3:21

ព្រះ​បាន​ផ្ដល់​សម្លៀក​បំពាក់​ដើម្បី​បិទ​បាំង​ភាព​អាក្រាត​របស់​ពួក​គេ។ ព្រះបានធ្វើដូច្នេះដើម្បីដោះស្រាយភាពអាម៉ាស់របស់ពួកគេ។ ចាប់តាំងពីថ្ងៃនោះមក យើងដែលជាកូនចៅនៃបុព្វបុរសមនុស្សទាំងនេះ បានស្លៀកពាក់ខ្លួនយើងតាមសភាវគតិជាលទ្ធផលនៃព្រឹត្តិការណ៍ទាំងនេះ។ 

អ័ដាម និងអេវ៉ាកំពុងស្លៀកពាក់
អនាមិក ដែនសាធារណៈ តាមរយៈ Wikimedia Commons

សម្លៀកបំពាក់ស្បែក – ជំនួយមើលឃើញនៃកម្ម

ព្រះ​បាន​ស្លៀកពាក់​ពួកគេ​តាមរបៀប​ជាក់លាក់​មួយ ដើម្បី​បង្ហាញ​ពី​គោលការណ៍​មួយ​សម្រាប់​យើង ។ សម្លៀក​បំពាក់​ដែល​ព្រះ​បាន​ប្រទាន​នោះ​មិន​មែន​ជា​អាវ​កប្បាស ឬ​ខោ​ខ្លី​អំបោះ​ទេ ប៉ុន្តែ​ជា ‘សម្លៀក​បំពាក់​ស្បែក’។ នេះ​មាន​ន័យ​ថា ព្រះ​ដែល​ជា​អ្នក​បង្កើត​បាន​សម្លាប់​សត្វ​មួយ​ក្បាល​ដើម្បី​ធ្វើ​ស្បែក​ដើម្បី​បិទ​បាំង​ភាព​អាក្រាត​របស់​វា។ ពួកគេ​បាន​ព្យាយាម​បិទបាំង​ខ្លួន​ដោយ​ស្លឹក​ឈើ ប៉ុន្តែ​វា​មិន​គ្រប់គ្រាន់​ទេ ហើយ​ដូច្នេះ​ត្រូវការ​ស្បែក។ នៅ​ក្នុង​គណនី​បង្កើត​រហូត​មក​ដល់​ពេល​នេះ​មិន​មាន​សត្វ​ណា​ដែល​ស្លាប់​ទេ។ ពិភព​សម័យ​ដើម​នោះ​មិន​បាន​ជួប​ប្រទះ​នឹង​សេចក្ដី​ស្លាប់​ទេ។ ប៉ុន្តែ​ឥឡូវ​នេះ ព្រះ​ដែល​ជា​អ្នក​បង្កើត​បាន​បូជា​សត្វ​មួយ​ក្បាល​ដើម្បី​បិទ​បាំង​ភាព​អាក្រាត​របស់​ពួក​គេ ហើយ​ការពារ​ភាព​អាម៉ាស់​របស់​ពួក​គេ។ នេះ​បាន​ចាប់​ផ្ដើម​ប្រពៃណី​មួយ​ដែល​កូនចៅ​របស់​ពួកគេ​អនុវត្ត និង​ដំណើរការ​ឆ្លងកាត់​វប្បធម៌​ទាំងអស់​នៃ​ការបូជា​សត្វ។ នៅទីបំផុត មនុស្សបានភ្លេចការពិតដែលពិធីនេះបានបង្ហាញ ប៉ុន្តែត្រូវបានរក្សាទុកនៅក្នុងព្រះគម្ពីរដែលចែងថា:

23 ដ្បិត​ឈ្នួល​របស់​អំពើ​បាប នោះ​ជា​សេចក្ដី​ស្លាប់ តែ​អំណោយ​ទាន​នៃ​ព្រះ​វិញ គឺ​ជា​ជីវិត​ដ៏​នៅ​អស់​កល្ប‌ជានិច្ច ដោយ​ព្រះ‌គ្រីស្ទ​យេស៊ូវ ជា​ព្រះ‌អម្ចាស់​នៃ​យើង​រាល់​គ្នា។

៉ូម 6:23

នេះ​បញ្ជាក់​ថា កម្ម​កម្ម​ធ្វើ​បែប​នេះ​ថា កម្ម​ទាំង​អស់​មាន​ផល​វិបាក ។ ចំពោះ អំពើបាប លទ្ធផលគឺសេចក្តីស្លាប់ ហើយត្រូវតែសង។ យើងអាចសងវាដោយខ្លួនឯងដោយការស្លាប់របស់យើង ឬអ្នកផ្សេងអាចសងវាជំនួសយើង សត្វដែលបានបូជាសម្រាប់យើងបង្ហាញពីគំនិតនេះ។ ប៉ុន្តែវាគ្រាន់តែជាឧទាហរណ៍ ជំនួយដែលមើលឃើញ ចង្អុលទៅ ការលះបង់ពិតប្រាកដ ដែលថ្ងៃណាមួយនឹងរំដោះពិភពលោកនៃអំពើបាប។ នេះត្រូវបានសម្រេចនៅក្នុងការយាងមករបស់ព្រះយេស៊ូវ ដែលបានលះបង់ខ្លួនគាត់ដោយស្ម័គ្រចិត្តដើម្បីយើង។ ជ័យជំនះដ៏អស្ចារ្យនេះ បានធានាថា៖

26 ឯ​ខ្មាំង​សត្រូវ​ក្រោយ​បង្អស់ ដែល​ត្រូវ​បំផ្លាញ គឺ​ជា​សេចក្ដី​ស្លាប់

កូរិនថូសទី ១ 15:26

ពិធីមង្គលការដែលនឹងមកដល់ – សំលៀកបំពាក់អាពាហ៍ពិពាហ៍ជាកាតព្វកិច្ច

ព្រះ​យេស៊ូ​បាន​ប្រដូច​ថ្ងៃ​ខាង​មុខ​នេះ ជា​ពេល​ដែល ​ទ្រង់​បំផ្លាញ​សេចក្ដី​ស្លាប់ ទៅ​នឹង​ពិធី​មង្គលការ​ដ៏​អស្ចារ្យ។ លោក​បាន​ប្រាប់​រឿង​ប្រៀប​ប្រដូច​ដូច​ត​ទៅ៖

រួច​ទ្រង់​មាន​ព្រះ‌បន្ទូល​ទៅ​ពួក​មហា‌តលិក​ថា ការ​បាន​រៀប‌ចំ​ជា​ស្រេច តែ​ពួក​ភ្ញៀវ​មិន​គួរ​នឹង​មក​បរិភោគ​ទេ
ដូច្នេះ ចូរ​ទៅ​ឯ​ផ្លូវ​ប្រសព្វ អញ្ជើញ​អស់​អ្នក​ណា​ដែល​ប្រទះ​ឃើញ ឲ្យ​គេ​មក​បរិភោគ​វិញ
10 មហា‌តលិក​ទាំង​នោះ​ក៏​ចេញ​ទៅ​តាម​ផ្លូវ ប្រមូល​អស់​អ្នក​ណា​ដែល​ប្រទះ​ឃើញ ទាំង​អាក្រក់ ទាំង​ល្អ​មក នោះ​រោង​ការ​មាន​ភ្ញៀវ​ពេញ​ព្រៀប
11 ស្តេច​ក៏​យាង​ចូល​ទៅ​ទត​មើល​ពួក​ភ្ញៀវ ទ្រង់​ឃើញ​មនុស្ស​ម្នាក់​ទៅ​ទី​នោះ ដែល​មិន​បាន​ពាក់​អាវ​ផាយ
12 ក៏​មាន​ព្រះ‌បន្ទូល​ទៅ​អ្នក​នោះ​ថា សំឡាញ់​អើយ ដូច​ម្តេច​បាន​ជា​អ្នក​ចូល​មក​ក្នុង​ទី​នេះ ឥត​ពាក់​អាវ​ផាយ​ដូច្នេះ អ្នក​នោះ​រក​ឆ្លើយ​អ្វី​មិន​បាន​ឡើយ
13 ទើប​ទ្រង់​បង្គាប់​ទៅ​ពួក​មហា‌តលិក​ថា ចូរ​ចង​ជើង​ចង​ដៃ​វា​បោះ​ចោល​ទៅ​ឯ​ទី​ងងឹត​ខាង​ក្រៅ​ទៅ នៅ​ទី​នោះ​នឹង​យំ ហើយ​សង្កៀត​ធ្មេញ

ម៉ាថាយ 22:8-13

ក្នុង​រឿង​នេះ​ដែល​ព្រះ​យេស៊ូវ​បាន​ប្រាប់ អ្នក​រាល់​គ្នា​ត្រូវ​បាន​អញ្ជើញ​មក​ក្នុង​ពិធីបុណ្យ​នេះ។ មនុស្សនឹងមកពីគ្រប់ជាតិសាសន៍ ហើយដោយសារ ព្រះយេស៊ូវបានបង់កម្មផលសម្រាប់អំពើបាបរបស់អ្នកណាម្នាក់ ទ្រង់ក៏ផ្តល់សម្លៀកបំពាក់សម្រាប់ពិធីបុណ្យនេះ។ សម្លៀក​បំពាក់​នៅ​ទី​នេះ​តំណាង​ឱ្យ​បុណ្យ​កុសល​របស់​គាត់ ដែល​អាច​គ្រប​ដណ្ដប់​កម្ម​ផល​ណា​មួយ​បាន។ ទោះជាលិខិតអញ្ជើញអាពាហ៍ពិពាហ៍ទៅឆ្ងាយហើយ ស្ដេចចែកចាយសម្លៀកបំពាក់អាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយមិនគិតថ្លៃក៏ដោយ ក៏ទ្រង់នៅតែទាមទារ។ យើងត្រូវការការបង់ប្រាក់របស់គាត់ដើម្បីគ្របដណ្តប់កម្មផលអាក្រក់របស់យើង។ បុរស​ដែល​មិន​ស្លៀក​ពាក់​ខ្លួន​ឯង ត្រូវ​បាន​គេ​បណ្តេញ​ចេញ​ពី​បុណ្យ។ នេះជាមូលហេតុដែលព្រះយេស៊ូវមានបន្ទូលនៅពេលក្រោយថា៖

The Man Without a Wedding Garment
Rijksmuseum , CC0, តាមរយៈ Wikimedia Commons

18 បាន​ជា​អញ​ទូន្មាន​ឲ្យ​ឯង​ទិញ​មាស​ដែល​សំរង​ក្នុង​ភ្លើង​ពី​អញ ដើម្បី​ឲ្យ​បាន​ធ្វើ​ជា​អ្នក​មាន​ពិត​មែន ហើយ​ទិញ​សម្លៀក‌បំពាក់​ស ឲ្យ​បាន​ស្លៀក‌ពាក់ កុំ​ឲ្យ​គេ​ឃើញ​កេរ្តិ៍​ខ្មាស ដែល​ឯង​នៅ​អាក្រាត​នោះ​ឡើយ ព្រម​ទាំង​ថ្នាំ​លាប​ភ្នែក​ផង ឲ្យ​ឯង​បាន​មើល​ឃើញ​វិញ

វិវរណៈ 3:18

របៀបដែលព្រឹត្តិការណ៍កើតឡើងតាំងពីព្រឹកព្រលឹមនៃប្រវត្តិសាស្ត្ររហូតដល់ជ័យជម្នះនេះ និងរបៀប “ស្លៀកពាក់” យើងបន្តស្វែងយល់។ យើងក្រឡេកមើលព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្របន្ទាប់ ទឹកជំនន់ដ៏ធំ ដែលបានកត់ត្រានៅក្នុងព្រះគម្ពីរ ដែលមានឥទ្ធិពលលើអ្នក និងខ្ញុំនៅថ្ងៃនេះ។

បាប… បាត់ផ្លូវដ៏ថ្លៃថ្លា

ពុទ្ធវចនៈ​ដ៏​ល្បី​បំផុត ឬ​ប្រាជ្ញ​ណា ទាក់ទង​នឹង​អ្វី​ដែល​គេ​តែង​ហៅ​ថា អរិយ​មគ្គ ( បាលី ៖ ariya aṭṭhaṅgika magga; សំស្ក្រឹត : āryāṣṭāṅgamārga) ។ នេះមកពីភាសាបាលី និងសំស្ក្រឹត ដែលរក្សាការបង្រៀនបុរាណរបស់ព្រះពុទ្ធ ហ្គោតា។ ព្រះសារីបុត្ត សរុបនូវអរិយមគ្គ ប្រកបដោយអង្គ ៨ យ៉ាងនេះថា សម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ (សម្មាសម្ពុទ្ធ) ជាបច្ច័យនៃសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ ក្នុងសម្មាទិដ្ឋិ សម្មាទិដ្ឋិ សម្មាវាចា ១ សម្មាធិ ការចិញ្ចឹមជីវិត។ ‘ការ​ព្យាយាម​ត្រូវ’, ‘សម្មាធិ​ត្រូវ’ ។ សម្មាសមាធិ (សម្មាសម្ពុទ្ធ) កាល​ដែល​ជា​សិក្ខាបទ​មួយ​នៃ​សិក្ខាបទ​៨​នោះ គ្របសង្កត់​ហើយ​គ្របសង្កត់​នូវ​ការ​ពិចារណា​ក្នុង​សិក្ខាបទ​បន្ថែម។

The Noble Eightfold Path
Chris Falter , CC BY-SA 3.0 តាមរយៈ Wikimedia Commons

សេចក្តីត្រិះរិះក្នុងពាក្យថា អរិយមគ្គ មិនមែនថា អរិយមគ្គ (អរិយសច្ច) ទេ តែថា បុគ្គលដែលកាន់ផ្លូវនេះ (មគ្គ) ជាអរិយសាវ័ក។ មាគ៌ា​នេះ​មាន​សមិទ្ធិផល ៨ យ៉ាង​ដែល​ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ និង​ពុទ្ធបរិស័ទ​បាន​រក្សា​ទុក​សម្រាប់​យើង។ ផ្លូវ​នេះ ‘ត្រូវ’ ក្នុង​ការ​ដែល​ត្រូវ​នឹង​កុសល។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំងឡាយ បុគ្គល​ដែល​នៅ​ក្នុង​មាគ៌ា​នេះ ​ជា​អ្នក​ដែល​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ (​អរិយសច្ច​)។ សម្មាសម្ពុទ្ធ សម្មាសម្ពុទ្ធ សម្មាទិដ្ឋិ សម្មាទិដ្ឋិ សំដៅ​ដល់​អរិយ​សច្ចៈ (សំស្ក្រឹត: śīla, Pāli: sīla) ចំណែក សម្មាទិដ្ឋិ និង សម្មាទិដ្ឋិ សំដៅ​លើ​ការ​យល់​ឃើញ និង​ប្រាជ្ញា (សំស្ក្រឹត: ប្រាជ្ញ, បាលី : paññā). ទីបំផុត ‘ការ​ព្យាយាម​ត្រឹមត្រូវ’, សម្មាធិ​ត្រូវ ហើយ​សំខាន់​បំផុត​គឺ ‘សម្មាធិ’ ត្រូវ​ធ្លាក់​ទៅ​ក្នុង​សមាធិ (សំស្ក្រឹត និង​បាលី: សាមណេរ)។

ប៉ុន្តែ​តើ​មាន​ប៉ុន្មាន​នាក់​ដែល​ថ្លៃថ្នូរ​ល្មម​នឹង​នៅ​លើ​ផ្លូវ​នេះ?

យើង​បាន​ឃើញ​របៀប​ដែល​បទគម្ពីរ​ភាសា​ហេព្រើរ​បុរាណ​បាន​កត់ត្រា​អំពី​របៀប​ដែល ​មនុស្សជាតិ​ខូច ​ពី​រូបភាព​ដើម ​របស់​ព្រះ ​ដែល​បាន​បង្កើត ។ 

អ្នក​ខ្លះ​យល់​ខុស​អំពី​គម្ពីរ​ដើម្បី​មាន​ន័យ​ថា​យើង​ត្រូវ​បាន ​បន្ទោស ​ចំពោះ​ការ​បះបោរ​ដើម​នេះ។ តាម​ពិត អ្នក​តែ​ម្នាក់​ដែល​បន្ទោស​គឺ​អ័ដាម ប៉ុន្តែ​យើង​រស់​នៅ​ក្នុង ​លទ្ធផល ​នៃ​ការ​បះបោរ​នោះ។ គិតពីវាតាមហ្សែន; កុមារទទួលបានលក្ខណៈរបស់ឪពុកម្តាយរបស់ពួកគេ – ល្អនិងអាក្រក់ – ដោយការទទួលមរតកហ្សែនរបស់ពួកគេ។ មនុស្សបានទទួលមរតកពីធម្មជាតិរបស់អ័ដាម ហើយដូច្នេះតាមធម្មជាតិស្ទើរតែមិនដឹងខ្លួន ប៉ុន្តែយើងបន្តការបះបោរដែលគាត់បានចាប់ផ្តើមដោយចេតនា។ យើងប្រហែលជាមិនចង់ក្លាយជាព្រះនៃសកលលោកទេ ប៉ុន្តែយើងចង់ក្លាយជាព្រះនៅក្នុងការកំណត់របស់យើង។ នេះ​ជា​ហេតុ​ធ្វើ​ឲ្យ​យើង​នឹក​ដល់​អរិយមគ្គ។

ឥទ្ធិពលនៃអំពើបាប អាចមើលឃើញនៅក្នុងសង្គម

ហើយនេះពន្យល់ពីជីវិតមនុស្សយ៉ាងច្រើន ដែលយើងទទួលយកបាន។ នេះ​ជា​ហេតុផល​ដែល ​មនុស្ស ​គ្រប់​ទីកន្លែង ​ត្រូវ​ការ​សោ​ទ្វារ​។ ហេតុអ្វី​បាន​ជា​យើង​ត្រូវ​ការ​ប៉ូលិស មេធាវី និង​លេខ​សម្ងាត់​អ៊ីនគ្រីប​សម្រាប់​ធនាគារ? ព្រោះ​ក្នុង​ស្ថានភាព​បច្ចុប្បន្ន យើង​លួច​ពី​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក។ នេះពន្យល់ពីមូលហេតុដែលចក្រភព និងសង្គមនានានៅទីបំផុតដួលរលំ ដោយសារតែពលរដ្ឋនៅក្នុងចក្រភពទាំងអស់នេះមានទំនោរទៅរកការដួលរលំ។ នេះពន្យល់ពីមូលហេតុដែលប្រព័ន្ធរដ្ឋាភិបាល និងសេដ្ឋកិច្ចទាំងអស់ ទោះបីជាខ្លះដំណើរការល្អជាងប្រព័ន្ធផ្សេងទៀតក៏ដោយ ប៉ុន្តែអ្វីៗទាំងអស់ហាក់ដូចជាដួលរលំដោយខ្លួនគេ។ មនុស្ស​ដែល​រស់នៅ​តាម​មនោគមវិជ្ជា​ទាំងនេះ​មាន​ទំនោរ​ពុករលួយ​ដែល​នៅទីបំផុត​អូសទាញ​ប្រព័ន្ធ​ទាំងមូល។ ថ្វីត្បិតតែជំនាន់របស់យើងជាអ្នកដែលមានការអប់រំច្រើនជាងគេបំផុតមិនធ្លាប់មានក៏ដោយ ក៏យើងនៅតែមានបញ្ហាទាំងនេះដែរ ព្រោះបញ្ហាវាជ្រៅជាងការអប់រំរបស់យើង។ 

នេះ​ក៏​ពន្យល់​ផងដែរ​ពី​មូលហេតុ​ដែល​គ្មាន​សាសនា​ណាមួយ​បាន​នាំមក​នូវ​ចក្ខុវិស័យ​របស់​ពួកគេ​ពេញលេញ​សម្រាប់​សង្គម។ ប៉ុន្តែ​គ្មាន​អ្នក​ដែល​គ្មាន​ជំនឿ​ទេ (គិត​ពី​សហភាព​សូវៀត​របស់​ស្តាលីន, ចិន​របស់​ម៉ៅ, កម្ពុជា​របស់​ប៉ុលពត)។ អ្វីមួយអំពីវិធីដែលយើង មាន ទំនោរធ្វើឱ្យយើងខកខានការមើលឃើញរបស់យើង។ នៅក្នុងប្រទេសដែលកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធ មូស្លីម គ្រិស្តសាសនា និងហិណ្ឌូ សង្គមនឹកឃើញទិដ្ឋភាពដែលដាក់ចេញសម្រាប់ខ្លួនវានៅក្នុងសិក្ខាបទរបស់ខ្លួន។ តាមពិត ពាក្យ ‘នឹក’ នេះ សង្ខេបអំពីស្ថានភាពរបស់យើង។

បាប – ដើម្បី ‘នឹក’

ខគម្ពីរ​មួយ​ពី​ព្រះ​គម្ពីរ​ផ្ដល់​រូបភាព​មួយ​ដែល​ជួយ​យើង​យល់​កាន់​តែ​ច្បាស់​ដោយ​បញ្ជាក់​ថា​៖

16 ក្នុង​ពួក​គេ​ទាំង​នោះ មាន​មនុស្ស​ជ្រើស‌រើស​៧០០​នាក់ ដែល​ប្រើ​ការ​ខាង​ដៃ​ឆ្វេង​គ្រប់​គ្នា​អាច​បាញ់​ដោយ​ក្រួស ត្រូវ​ដល់​សក់​១​សរសៃ​បាន​ឥត​ខុស​ឡើយ។

ពួក​ចៅហ្វាយ 20:16

ខគម្ពីរ​នេះ​ពិពណ៌នា​អំពី​ទាហាន​ដែល​ជា​អ្នក​ជំនាញ​ក្នុង​ការ​ប្រើ​ខ្សែ​ស្បែក​ជើង ហើយ​មិន​ដែល​ខក​ខាន​ឡើយ។ ពាក្យដើមជាភាសាហេព្រើរដែលបកប្រែថា ‘នឹក’ ខាងលើគឺ יַחֲטִֽא איש. ពាក្យ​ភាសា​ហេព្រើរ ​ដូចគ្នា ​នេះ ​ក៏ ​ត្រូវ ​បាន​បក​ប្រែ​ថា​ជា ​អំពើ​បាប ​នៅ​ទូទាំង​ព្រះ​គម្ពីរ​ភាគ​ច្រើន​ដែរ។ ជាឧទាហរណ៍ វាត្រូវបានគេប្រើជា ‘អំពើបាប’ នៅពេលដែលយ៉ូសែបនឹងមិនប្រព្រឹត្តអំពើផិតក្បត់ជាមួយប្រពន្ធរបស់ម្ចាស់គាត់។ គាត់បាននិយាយទៅកាន់នាងថា៖

គ្មាន​អ្នក​ណា​ធំ​ជាង​ខ្ញុំ​ក្នុង​ផ្ទះ​នេះ​ទេ ហើយ​លោក​ក៏​មិន​បាន​ហួង​ទុក​របស់​ណា​មួយ​នឹង​ខ្ញុំ​ដែរ លើក​តែ​លោក​ស្រី​ប៉ុណ្ណោះ ពី​ព្រោះ​លោក​ស្រី​ជា​ប្រពន្ធ​របស់​លោក ដូច្នេះ ធ្វើ​ដូច​ម្តេច​ឲ្យ​ខ្ញុំ​ប្រព្រឹត្ត​ការ ដែល​អាក្រក់​យ៉ាង​ធំ​នេះ​ទៅ​បាន ធ្វើ​យ៉ាង​នោះ​នឹង​មាន​បាប​នៅ​ចំពោះ​ព្រះ​ផង

ស្លាយ

នេះផ្តល់នូវរូបភាពដើម្បីជួយយើងឱ្យយល់ពីអ្វីដែល ‘អំពើបាប’ ។ ទាហាន​យក​ថ្ម​មួយ​ដុំ ហើយ​រុញ​វា​តាម​ផ្លូវ​ត្រឹមត្រូវ​របស់​វា​ដើម្បី​វាយ​ចំ​គោលដៅ។ ប្រសិនបើវាខកខាន វាបានបរាជ័យក្នុងគោលបំណងរបស់គាត់។ ដូច​គ្នា​ដែរ ព្រះ​បាន​បង្កើត​យើង​តាម ​រូប​អង្គ​ទ្រង់ ​ដើម្បី​បន្ត​នៅ​លើ​មាគ៌ា​នៃ​ការ​ប្រព្រឹត្ត​ចំពោះ​ទ្រង់​និង​អ្នក​ដទៃ​យ៉ាង​ថ្លៃថ្នូរ។ ដើម្បី ‘ធ្វើបាប’ គឺត្រូវខកខានគោលបំណងនេះ ឬផ្លូវដែលមានបំណងដំបូងសម្រាប់យើង។ យើងជាមួយនឹងប្រព័ន្ធផ្សេងៗ សាសនា និងមនោគមវិជ្ជារបស់យើង ក៏ចង់បានផ្លូវនេះសម្រាប់ខ្លួនយើង និងអ្នកជិតខាងរបស់យើងដែរ។ ជាមួយ​នឹង​ការ​លើក​ឡើង​នេះ វា​ហាក់​បី​ដូច​ជា​មិន​ថា​យើង​ធ្វើ​អ្វី​ទេ សាលក្រម​នៃ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ និង​សង្គម​បង្ហាញ​ថា​យើង​«នឹក»​ជា​ប្រចាំ។

នេះពន្យល់ថា ហេតុអ្វីបានជាមានតែព្រះសង្ឃដែលលះបង់ច្រើនបំផុត ថែមទាំងព្យាយាមរក្សានូវអរិយមគ្គ ប្រកបដោយអង្គ ៨ ហើយជាធម្មតាត្រឹមតែរយៈពេលខ្លីប៉ុណ្ណោះ។ ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ តថាគត មិនបាន​ព្យាយាម​រក្សា​នូវ​អរិយមគ្គ ទាំង ៨ នេះឯង។ យើងគ្រាន់តែនឹកផ្លូវ ប្រសិនបើយើងព្យាយាមរក្សាវា។

ដំណឹងអាក្រក់នៃ ‘អំពើបាប’ – ការពិតមិនមែនជាចំណូលចិត្ត

ការពណ៌នាដែលខូច និងខុសឆ្គងអំពីមនុស្សជាតិនេះ មិនគួរឱ្យទាក់ទាញទេ ខ្វះអារម្មណ៍ល្អ ឬសុទិដ្ឋិនិយម។ យើង​ប្រហែល​ជា​ចង់​ថា​វា​មិន​ពិត​ដោយ​សារ​តែ​ទុទិដ្ឋិនិយម​របស់​វា។ ប៉ុន្តែនេះគឺដូចជារូបភាពនៃ Klesha, Tanha, Duhka និងកម្មផលដែលព្រះពុទ្ធបានយល់ឃើញ។ វាក៏ពន្យល់ផងដែរអំពីប្រព័ន្ធច្បាប់ ប៉ូលីស សោរ និងសន្តិសុខទាំងអស់ ដែលសង្គមទាំងអស់ត្រូវសាងសង់យ៉ាងសាមញ្ញ ដើម្បីការពារខ្លួនយើងពីគ្នាទៅវិញទៅមក។ ទាំង​នេះ​បង្ហាញ​ថា​មាន​អ្វី​មួយ​ធ្វើ​ឲ្យ​យើង​«នឹក»​ផ្លូវ​ដូច​ដែល​ព្រះ​គម្ពីរ និង​ពុទ្ធសាសនិក​បាន​និយាយ។ 

ប៉ុន្តែ​ការ​យល់​ដឹង​អំពី​អំពើ​បាប​នេះ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​យើង​ទាំង​អស់​គ្នា ‹នឹក›ផ្លូវ បង្កើត​ជា​សំណួរ​មួយ​ទៀត។ តើព្រះជាអ្នកបង្កើតនឹងធ្វើអ្វីអំពីវា? យើង​មើល​ទៅ​លើ​ផែនការ​របស់​ទ្រង់​ដែល​ទ្រង់​បាន​មាន​បន្ទូល​នៅ​ដើម​ដំបូង​នៃ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​មនុស្ស ​បន្ទាប់ ។

ឥឡូវនេះខូច… ដូចជា Orcs of Middle-Earth

យើងបានឃើញពីរបៀបដែលព្រះគម្ពីរពិពណ៌នាអំពីខ្លួនយើង និងអ្នកដទៃ – ដែលព្រះជាអ្នកបង្កើតពីដំបូងបានធ្វើឱ្យយើងនៅក្នុង រូបភាពរបស់ទ្រង់ ។ ប៉ុន្តែបទគម្ពីរភាសាហេព្រើរបានកត់ត្រាពីរបៀបដែលយើង មិនស្តាប់បង្គាប់ព្រះជាអ្នកបង្កើត ដែលធ្វើឱ្យ Kleshas កើនឡើងនៅក្នុងយើងទាំងអស់គ្នា។ ទំនុកតម្កើង​គឺ​ជា​បណ្តុំ​នៃ​ចម្រៀង​ពិសិដ្ឋ និង​ទំនុកតម្កើង​ដែល​ជនជាតិ​ហេព្រើរ​បុរាណ​ប្រើ​ក្នុង​ការ​ថ្វាយ​បង្គំ​របស់​ពួកគេ។ ទំនុកតម្កើង ១៤ ដែលនិពន្ធដោយស្តេចដាវីឌប្រហែល ១០០០ មុនគ.ស. កត់ត្រាពីរបៀបដែលអ្វីៗមើលទៅឥឡូវនេះ តាមទស្សនៈរបស់ព្រះ។ ខាងក្រោមនេះគឺជាតារាងពេលវេលាដែលបង្ហាញពីពេលដែល ស្តេចដាវីឌបានធ្វើដូច្នេះ ទាក់ទងទៅនឹងតួអង្គក្នុងព្រះគម្ពីរដ៏លេចធ្លោផ្សេងទៀត។ ទន្ទឹមនឹងការឆ្លងកាត់ខ្លួនវា៖

ស្តេចដាវីឌ និងទំនុកតម្កើងនៅក្នុងពេលវេលាប្រវត្តិសាស្ត្រ

ព្រះ‌យេហូវ៉ា​ទ្រង់​បាន​ទត​មើល​ពី​លើ​ស្ថាន‌សួគ៌ ចំពោះ​ពួក​កូន​មនុស្ស ដើម្បី​ឲ្យ​បាន​ជ្រាប​ថា មាន​អ្នក​ណា​ខ្លះ​ដែល​មាន​គំនិត ស្វែង​រក​ព្រះ​ឬ​ទេ
តែ​គ្រប់​គ្នា​បាន​វង្វេង​ចេញ បាន​ត្រឡប់​ទៅ ជា​ស្មោក‌គ្រោក​ទាំង​អស់ គ្មាន​អ្នក​ណា​មួយ​ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ល្អ​ឡើយ សូម្បី​តែ​១​ក៏​គ្មាន​ផង

ទំនុកដំកើង 14:2-3

ឃ្លា ‘ក្លាយជាពុករលួយ’ ពិពណ៌នាអំពីពូជមនុស្សទាំងមូល។ ដោយ​សារ​វា​ជា​អ្វី​ដែល​យើង​បាន ‘ក្លាយ​ទៅ​ជា’ អំពើ​ពុក​រលួយ​គឺ​សំដៅ​ទៅ​លើ ‘ រូបភាព​នៃ​ព្រះ ‘ ដំបូង​នោះ។ នេះនិយាយថាអំពើពុករលួយរបស់យើងបង្ហាញខ្លួនឯងនៅក្នុងឯករាជ្យដែលបានកំណត់ ( ការលែងលះរបស់យើង ) ពីព្រះ (‘ទាំងអស់’ បាន ‘ងាកចេញ’ ពី ‘ស្វែងរកព្រះ’) និងផងដែរនៅក្នុងការមិនធ្វើ ‘ល្អ’ ។

ការគិត Elves និង Orcs

Orcs មានភាពលាក់លៀមក្នុងវិធីជាច្រើន ប៉ុន្តែពួកគេគ្រាន់តែជាកូនចៅរបស់ elves ដែលពុករលួយ

ដើម្បីយល់កាន់តែច្បាស់ សូមគិតអំពី orcs នៃ Middle-Earth នៅក្នុង The Lord of the Rings និង The Hobbit ។ Orcs គឺជាសត្វដែលគួរឲ្យខ្លាចទាំងរូបរាង អាកប្បកិរិយា និងក្នុងការព្យាបាលលើផែនដី។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ orcs បានចុះពី elves ដែលខូចដោយ Sauron ។ ឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពអស្ចារ្យ ភាពសុខដុមរមនា និងទំនាក់ទំនងជាមួយធម្មជាតិដែល elves មាន (គិតពី Legalos) ។ បន្ទាប់មក ចូរដឹងថា សត្វអសុរកាយ ដ៏ថោកទាប ធ្លាប់ជាពួកឥស្សរជនដែលបាន ‘ក្លាយជាពុករលួយ’ ហើយអ្នកចាប់បាននូវអ្វីដែលគេនិយាយនៅទីនេះអំពីយើង។ ព្រះបានបង្កើត elves ប៉ុន្តែពួកគេបានក្លាយជា orcs ។ ប

ឥន្ទ្រីដូចជា Legalos មានភាពថ្លៃថ្នូរ និងអស្ចារ្យ

ឥឡូវនេះនៅក្នុង Middle-Earth ពួក elves មិនរស់នៅជាមួយ orcs ទេ ទោះបីជាពួកគេមានទំនាក់ទំនងគ្នាក៏ដោយ។ អំពើអាក្រក់ អំពើពុករលួយ និងភាពស្អប់ខ្ពើមរបស់ orcs នឹងធ្វើឱ្យការរស់នៅជាមួយពួកគេមិនអាចទៅរួច។ វា​នឹង​មាន​ការ​ឈ្លោះ​ប្រកែក​គ្នា ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា និង​ការ​សម្លាប់​គ្នា​ជា​បន្តបន្ទាប់ – រំខាន​ទាំង​ស្រុង​នូវ​ភាព​ស្ងប់ស្ងាត់​ដែល​ពួក elves ប្រាថ្នា។ ដូច្នេះ elves បានបំបែកខ្លួនចេញពី orcs ដោយរស់នៅក្នុងកន្លែងដ៏ស្រស់ស្អាតដូចជា Rivendell និង Lothlorien ចំណែកឯ orcs មានទំនោរទៅរស់នៅក្នុងរូងភ្នំងងឹតនៅលើភ្នំដ៏អាប់អួរ។ ព្រះ​គម្ពីរ​រៀប​រាប់​អំពី​អ្វី​ដែល​ស្រដៀង​គ្នា។ បន្ទាប់​ពី​យើង​បង្ខូច​ខ្លួន​ឯង ព្រះ​បាន​ញែក​ខ្លួន​ចេញ​ពី​យើង ហើយ​ឥឡូវ​នេះ យើង​រស់​នៅ​ក្នុង​ពិភព​នៃ​ភាព​មិន​ចេះ​ចប់​មិន​ចេះ​ហើយ​ស្លាប់ ។

ល្អ អាក្រក់ និងអាក្រក់

ដូច្នេះ​យើង​មក​ដល់​ទស្សនៈ​មួយ​ដែល​មាន​ការ​ណែនាំ។ ព្រះ​គម្ពីរ​ចាប់​ផ្ដើម​ពី​មនុស្ស​ជា​មនុស្ស​ដែល​មាន​មនោសញ្ចេតនា ផ្ទាល់ខ្លួន គំនិត​ច្នៃប្រឌិត និង​សីលធម៌ ប៉ុន្តែ​បន្ទាប់​មក​ក៏​ខូច​ដែរ ដែល​សម​នឹង​អ្វី​ដែល​យើង​សង្កេត​អំពី​ខ្លួន​យើង។ ព្រះគម្ពីរមានភាពវៃឆ្លាតក្នុងការវាយតម្លៃរបស់មនុស្ស។ វាទទួលស្គាល់ធម្មជាតិខាងសីលធម៌នៅក្នុងខ្លួនយើង។ ប៉ុន្តែយើងអាចមើលរំលងធម្មជាតិសីលធម៌នេះយ៉ាងងាយ ពីព្រោះសកម្មភាពរបស់យើងពិតជាមិនដែលត្រូវនឹងអ្វីដែលធម្មជាតិនេះទាមទារពីយើងនោះទេ។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ ការ​យល់​ដឹង​ដ៏​ឈ្លាស​វៃ​បំផុត​របស់​មនុស្ស​ពិភាក្សា​អំពី ​ថ្នាំ​ពុល​ទាំង​បី Kleshas (ការ​គិត​ខុស) និង Tanha (ឯកសារ​ភ្ជាប់) ។ ពេល​នោះ​យើង​ឃើញ​ថា​យើង​រស់​នៅ​ក្នុង ​ទុគ៌ត (ទុក្ខ) និង​អនិច្ចា (អនិច្ចា) ។ ភាពជាទាសកររបស់យើងចំពោះ Kleshas គឺខ្លាំងដែលវាបណ្តាលឱ្យយើងខកខានផ្លូវ Noble 8 ដែលមានបំណងសម្រាប់យើង។ យ៉ាង​ម៉េច​ដែរ? យើងមើល រឿងនេះបន្ទាប់.

បណ្តាសា Duhkha របស់មនុស្សជាតិ

យើង​បាន​ឃើញ​ថា​គម្ពីរ​ភាសា​ហេព្រើរ​បុរាណ​កត់ត្រា​ពី​របៀប​ដែល​ការ​ចង់​បាន (Tanha) និង​គំនិត​ខុស (Kleshas) បាន​កើត​ឡើង​នៅ​ដើម​ប្រវត្តិសាស្ត្រ ។ ប៉ុន្តែ ចុះ​សេចក្តី​ទុក្ខ សេចក្តី​ទុក្ខ ឬ​ទុក្ខ​ដែល​គេ​ស្គាល់​ថា​ជា​ទុគ៌ត? Duhkha និង Tanha រួមគ្នាបង្កើតធាតុសំខាន់នៃ Noble Truss ទាំងបួនដែលបញ្ជាក់ដោយព្រះពុទ្ធ Gautama ។

ដូចគ្នាដែរ អនិច្ចា ហៅថា អានិសង្ស (បាលី) ឬ អានិសង្ស (សំស្ក្រឹត)? ការយល់ដឹងអំពីអានីកានេះអះអាងថា អត្ថិភាពទាំងអស់គឺបណ្តោះអាសន្ន ភាពមិនទៀងទាត់ និងអថេរ។ អ្វីៗទាំងអស់មិនថាជាសម្ភារៈ ឬផ្លូវចិត្ត គឺជាសមាសធាតុនៅក្នុងស្ថានភាពបន្តនៃការផ្លាស់ប្តូរ ជាកម្មវត្ថុនៃការធ្លាក់ចុះ និងការបំផ្លិចបំផ្លាញ។ ពួក​វា​កើត​ឡើង​ហើយ​នៅ​ទី​បំផុត​ត្រូវ​រលាយ។ 

តើ​បទគម្ពីរ​ភាសា​ហេព្រើរ​បុរាណ​ពន្យល់​ពី​របៀប​ដែល​អានីកា ឬ​ភាព​មិន​ស្ថិតស្ថេរ​កើតឡើង​ឬ​ទេ?

យើង​បាន​ឃើញ​ថា មារសត្រូវ (អារក្ស ឬ​ម៉ារ៉ា) ចំពោះ​ព្រះ​ដែល​បង្កើត​បាន​នាំ​មនុស្ស​ដំបូង​ឲ្យ​មិន​ស្តាប់​បង្គាប់ ។ មនុស្សជាតិត្រូវបាន បង្កើតឡើងក្នុងរូបភាពនៃព្រះ ប៉ុន្តែរូបភាពនោះត្រូវបានបំផ្លាញដោយការគិតខុស និងការចង់បាន។ បន្ទាប់មក ព្រះជាអ្នកបង្កើតបានឆ្លើយតបទាំងចំពោះមារសត្រូវរបស់ទ្រង់ និងចំពោះមនុស្សជាតិផងដែរ។ យើងពិនិត្យមើលការឆ្លើយតបរបស់ទ្រង់ចំពោះមារសត្រូវរបស់ទ្រង់ នៅពេលក្រោយ ។ នេះ​យើង​ឃើញ​ថា​តើ​ទ្រង់​បាន​បង្កើត​សាមសារ៉ា​សម្រាប់​ចក្រវាឡ​ខាង​រូប​កាយ ជា​អាណាចក្រ​នៃ​ទម្រង់​ឬ​រូបធាតុ​រាជា ( Rūpadhātu )។  

វដ្ត Samsara នៃសាកលលោក – និងអ្វីៗទាំងអស់នៅក្នុងវា។

អ្នកបង្កើត បានប្រឈមមុខនឹងមនុស្សដំបូងបំផុត ដោយបង្ហាញការមិនស្តាប់បង្គាប់របស់ពួកគេ។ បន្ទាប់​មក ទ្រង់​បាន​បង្កើត​គោលការណ៍​មួយ​ទៀត​មក​ក្នុង​លោក​នេះ គឺ​សេចក្តី​ទុក្ខ (ធុរៈ) ភាព​មិន​ចេះ​ចប់ (អនិច្ចា) និង​សេចក្តី​ស្លាប់ (មរតក)។ បទគម្ពីរភាសាហេព្រើរកត់ត្រាពីរបៀបដែលព្រះជាអ្នកបង្កើតបានប្រកាសអំពីរឿងនេះ។

អ័ដាមធ្វើការនៅក្នុងវាល
Adam ធ្វើការនៅក្នុង Field
Jan Brueghel, PD-US-ផុតកំណត់, តាមរយៈ Artnet

17 រួច​ទ្រង់​ក៏​មាន​ព្រះ‌បន្ទូល​ទៅ​អ័ដាម​ថា ដោយ​ព្រោះ​ឯង​បាន​ស្តាប់​តាម​ប្រពន្ធ​ឯង ហើយ​ស៊ី​ផ្លែ​ឈើ​នោះ ដែល​អញ​បាន​ហាម​មិន​ឲ្យ​ស៊ី​ឡើយ នោះ​ដី​ត្រូវ​បណ្តាសា​ដោយ​ព្រោះ​ឯង ឯង​ត្រូវ​រក​ស៊ី​ពី​ដី​ដោយ​នឿយ‌ហត់​អស់​១​ជីវិត
18 ដី​នឹង​ដុះ​ជា​បន្លា ហើយ​និង​អញ្ចាញ​ឲ្យ​ឯង ឯង​ត្រូវ​ស៊ី​អស់​ទាំង​តិណ‌ជាតិ​ដែល​ដុះ​នៅ​ស្រែ​ចម្ការ
19 ឯង​នឹង​បាន​អាហារ​ស៊ី​ដោយ​ការ​បែក​ញើស ដរាប​ដល់​ឯង​ត្រឡប់​ទៅ​ជា​ដី​វិញ ពី​ព្រោះ​អញ​បាន​យក​ឯង​ពី​ដី​មក ដ្បិត​ឯង​ជា​ធូលី​ដី ក៏​ត្រូវ​ត្រឡប់​ទៅ​ជា​ធូលី​ដី​វិញ

លោកុប្បត្តិ 3:17-19

ជីវិតរូបវន្តទាំងអស់ (មនុស្ស សត្វ និងរុក្ខជាតិ) ត្រូវបានផលិតចេញពីធាតុគីមីនៅក្នុងដី – ធូលីដី។ ដូច្នេះ នៅពេលដែលព្រះជាអ្នកបង្កើតបានដាក់បណ្តាសា ‘ដី’ គាត់បានដាក់បណ្តាសាដោយប្រយោលនូវជីវិតទាំងអស់ដែលបានបង្កើតឡើងពីធាតុទាំងនេះនៃដី។ វាប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថានវិទ្យាទាំងមូល ដែលជាវដ្តនៃប្រព័ន្ធដែលជំរុញជីវិត។ វដ្តទាំងនេះនឹងមិនមានភាពចុះសម្រុងគ្នាទៀតទេ។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ មនុស្ស​នឹង​ជួប​ប្រទះ​នឹង​«​ការ​លំបាក​ដ៏​ឈឺ​ចាប់»។ ធម្មជាតិនឹងបង្អាក់ការងារ និងការប្រឹងប្រែងរបស់មនុស្ស ដូច្នេះវានឹងបង្កើត ‘បន្លា និងអញ្ចាញ’ – ការឈឺចាប់។ នៅទីបំផុត ជោគវាសនារបស់មនុស្សជាតិនឹងត្រឡប់ទៅជាធូលីដីវិញ ពោលគឺសេចក្តីស្លាប់។ 

ចាប់ពីពេលនេះតទៅ ភាពមិនស្ថិតស្ថេរ ឬ annica នឹងកំណត់លក្ខណៈនៃធាតុនៃ cosmos ។ ដោយសារ​មនុស្ស​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ពី​ធាតុ​គីមី (កាបូន អ៊ីដ្រូសែន អុកស៊ីហ្សែន។ តាមរយៈ​ជីវិត​រមែង​ស្លាប់​របស់​គាត់ មាន​អារម្មណ៍​ថា​នឹង​មាន​ការ​ជាប់​គាំង​នៃ​សេចក្ដី​ស្លាប់​តាម​រយៈ​ភាព​ចាស់។ ការស្លាប់គឺជាជោគវាសនាដែលមិនអាចជៀសផុតបានសម្រាប់សត្វមានជីវិតទាំងអស់ មិនថាមនុស្ស សត្វ ឬរុក្ខជាតិ ដោយគ្មានករណីលើកលែងនោះទេ។

ការរងទុក្ខ និងជម្លោះក្នុងគ្រួសារ

ព្រះ​ដែល​ជា​អ្នក​បង្កើត​ក៏​បាន​ធ្វើ​ការ​ប្រកាស​ដែល​ប៉ះពាល់​ដល់​ទំនាក់ទំនង​រវាង​បុរស​និង​ស្ត្រី។

16 ទ្រង់​ក៏​មាន​ព្រះ‌បន្ទូល​ទៅ​ស្ត្រី​វិញ​ថា អញ​នឹង​ចម្រើន​ឲ្យ​ឯង​មាន​សេចក្ដី​ព្រួយ​លំបាក​ជា​ច្រើន​ឡើង ក្នុង​វេលា​ដែល​មាន​ផ្ទៃ​ពោះ ឯង​នឹង​បង្កើត​កូន​ដោយ​ឈឺ​ចាប់ ចិត្ត​ឯង​នឹង​ប្រាថ្នា​ខាង​ឯ​ប្ដី ហើយ​ប្ដី​នឹង​ត្រួត‌ត្រា​លើ​ឯង

លោកុប្បត្តិ 3:16

ដើមឡើយត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុង រូបភាពនៃព្រះ ជាបុរស និងស្ត្រី ការរួបរួមនេះនឹងប្រេះស្រាំ។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ ចាប់​ពី​ពេល​នេះ​ទៅ​នឹង​មាន​ជម្លោះ និង​ការ​ប្រជែង​គ្នា​រវាង​ពួក​គេ។ តួនាទីនៃការសំរាលកូន និងការចិញ្ចឹមកូនឥឡូវនេះនឹង “ឈឺចាប់” ជាជាងការពេញចិត្ត។

អត្ថបទ​នេះ​ពិនិត្យ​មើល​អក្សរ​ចិន​ដើម្បី​មើល​ភស្តុតាង​ដែល​ថា​ព្រឹត្តិការណ៍​នេះ​បាន​កើត​ឡើង​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ ។

ប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់មនុស្សជាតិ គ្រប់ពេលវេលា និងគ្រប់វប្បធម៌ទាំងអស់ កត់ត្រាការឈឺចាប់ពីពិភពលោកដែលមិនចេះខ្វល់ខ្វាយ ការរងទុក្ខក្នុងគ្រួសារ និងជំងឺ ភាពចាស់ជរា និងការស្លាប់សម្រាប់មនុស្សទាំងអស់។ ការពិតនេះគឺច្បាស់ពេកហើយ។ ប៉ុន្តែហេតុអ្វីបានជាអ្នកបង្កើតបានឆ្លើយតបជាមួយនឹងបណ្តាសានេះចំពោះ kleshas មនុស្ស (គំនិតខុស) និង Tanhas (ឯកសារភ្ជាប់)?

ហេតុអ្វី​បាន​ជា​គោលការណ៍​នៃ​ឌុ​ច​ខ​និង​មរណៈ?

‘ដើមឈើនៃចំណេះដឹងនៃអំពើល្អនិងអាក្រក់’ មិនបានផ្តល់នូវ ការយល់ដឹង ក្នុងន័យសាមញ្ញនៃការយល់អ្វីមួយនោះទេ។ ក្នុង​ការ​ល្បួង​របស់​អារក្ស គាត់​បាន​និយាយ​ថា ពេល​ស៊ី​ដើម​ឈើ​នោះ៖

ដ្បិត​ព្រះ‌ទ្រង់​ជ្រាប​ថា នៅ​ថ្ងៃ​ណា​ដែល​អ្នក​បរិភោគ នោះ​ភ្នែក​អ្នក​នឹង​បាន​ភ្លឺ​ឡើង ហើយ​អ្នក​នឹង​បាន​ដូច​ជា​ព្រះ​ដែរ ព្រម​ទាំង​ដឹង​ការ​ខុស​ត្រូវ​ផង

លោកុប្បត្តិ 3:5

ព្រះមិន ‘ដឹង’ ល្អនិងអាក្រក់ក្នុងន័យនៃការរៀនវាដូចជាមនុស្សប្រហែលជា ‘ដឹង’ គណិតវិទ្យានៅពេលដែលគាត់បានរៀនបន្ថែមនព្វន្ធ, ធរណីមាត្រ, និងពិជគណិត។ ព្រះ ‘ដឹង’ ល្អនិងអាក្រក់ក្នុងន័យនៃការសម្រេចចិត្តអ្វីដែលល្អនិងអ្វីដែលអាក្រក់។ ការ​ដឹង​របស់​ព្រះ​គឺ​នៅ​ក្នុង​ការ​សម្រេច​ចិត្ត មិន​មែន​នៅ​ក្នុង​ការ​រៀន​សូត្រ​ទេ។ យើងអាចរៀនក្បួននព្វន្ធ ប៉ុន្តែយើងមិនបានកំណត់ ឬសម្រេចថាតើច្បាប់របស់វាទៅជាយ៉ាងណានោះទេ។ យើងគ្រាន់តែរៀនពួកគេ។ តាមរបៀបនេះ យើងមិនអាចសម្រេចដោយសាមញ្ញថា 2 + 2 = 5 នោះទេ ប៉ុន្តែយើងរៀនថា 2 + 2 = 4 ។ នេះគឺជាការពិតគណិតវិទ្យាដែលហួសពីយើង។ 

រហូតមកដល់ចំណុចនេះ បុរសនិងស្ត្រីបានទុកចិត្ដលើព្រះដើម្បីកំណត់នូវអ្វីដែលល្អ និងអ្វីដែលមិនល្អ។ បេះដូងនៃការល្បួងរបស់មេកំណាចគឺថាពួកគេឈប់ទុកចិត្តព្រះដើម្បីកំណត់អ្វីដែលល្អនិងអាក្រក់។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ ដូច​ជា​ព្រះ​ទ្រង់​ផ្ទាល់ ពួក​គេ​នឹង​សម្រេច​ចិត្ត​ដោយ​ខ្លឹម​សារ​របស់​ខ្លួន​ថា អ្វី​ត្រូវ​ល្អ និង​អ្វី​អាក្រក់។ ក្នុង​ការ​ឈាន​ដល់​ជំហាន​នោះ ពួក​គេ​បាន​ប្រកាស​ថា​ខ្លួន​ឯង​ឯករាជ្យ​ពី​ព្រះ។ ពួក​គេ​បាន​បំបែក​ខ្លួន​ចេញ​ពី​ការ​គ្រប់​គ្រង​របស់​ទ្រង់​ដើម្បី​បង្កើត​របស់​ពួក​គេ។ បុរសបានសម្រេចចិត្តថាគាត់ជាព្រះ (តិចតួច) ផងដែរ។

ការបែកគ្នារហូតដល់ស្លាប់

ដូច្នេះ មនុស្ស​បាន​បំបែក​ខ្លួន​ដោយ​វិញ្ញាណ​ពី​អ្នក​បង្កើត​របស់​គាត់។ ប៉ុន្តែនេះគឺជាកម្រិតនៃភាពល្ងង់ខ្លៅ ដោយសារប្រភពជីវិតរបស់គាត់បានមកពីអ្នកបង្កើត។ មែកធាងត្រូវការឫសដើមឈើសម្រាប់ចិញ្ចឹម ដូច្នេះហើយត្រូវតែនៅជាប់នឹងឫសសម្រាប់ជីវិត។ ដូច​គ្នា​ដែរ មនុស្ស​ក៏​ត្រូវ​នៅ​រួបរួម​ជា​មួយ​នឹង​ព្រះ​ដែរ។ មែក​ដ៏​ល្ងង់​ខ្លៅ​ដែល​កាត់​ចេញ​ពី​ឫស​របស់​វា​នឹង​ក្រៀម​ស្វិត ហើយ​ស្លាប់​មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន។ នោះ​ជា​អ្វី​ដែល​បាន​កើត​ឡើង​នៅ​ពេល​ដែល​មនុស្ស​មិន​គោរព​តាម​បញ្ជា​របស់​ព្រះ។ បុរស​ជា​មែក​ដែល​ល្ងង់​បាន​កាត់​ខ្លួន​ចេញ​ពី​ឫស​ជា​ប្រភព​នៃ​ជីវិត។

ការបំបែកនៃព្រលឹង

នៅក្នុងបទគម្ពីរភាសាហេព្រើរបុរាណ សេចក្ដីស្លាប់មានន័យថា ‹ការបែកគ្នា›។ យើងច្រើនតែគិតពីសេចក្តីស្លាប់តែក្នុងន័យបំបែករវាងព្រលឹង និងរូបកាយ នៅពេលដែលមនុស្សម្នាក់ស្លាប់ខាងរូបកាយ។ ក្នុង​សេចក្តី​ស្លាប់​ខាង​រូបកាយ ព្រលឹង​របស់​បុគ្គល​នោះ​ឃ្លាត​ចេញ​ពី​រូបកាយ ហើយ​បុគ្គល​នោះ ‘ស្លាប់’ ។ វាហាក់ដូចជា “បុគ្គល” ដែលរស់នៅក្នុងរាងកាយបានចាកចេញទៅដោយទុកឱ្យរាងកាយទទេ “ស្លាប់” ។ ប៉ុន្តែ​សេចក្តី​ស្លាប់​មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​ការ​បែក​គ្នា​នៃ​ព្រលឹង​និង​រូប​កាយ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ។

បទគម្ពីរភាសាហេព្រើរបានចាត់ទុកសេចក្ដីស្លាប់ថាមានលក្ខណៈទូលំទូលាយជាងនេះទៅទៀត។ សេចក្ដីស្លាប់ក៏មានន័យថាជាការបែងចែកខាងវិញ្ញាណរវាងមនុស្ស និងព្រះដ៏មានព្រះជន្មរស់របស់ទ្រង់។ ពេល​ដែល​មនុស្ស​បាន​ស៊ី​ដើម​ឈើ​នៃ​ចំណេះ​ដឹង​ល្អ​និង​អាក្រក់ ដើម្បី​ក្លាយ​ជា ‘ដូច​ព្រះ’ គាត់​បាន​ស្លាប់។ គាត់បានបំបែកខាងវិញ្ញាណពីអ្នកបង្កើតរបស់ទ្រង់។ ការ​បែក​គ្នា​នេះ​បាន​បង្ហាញ​ខ្លួន​ថា​ខ្លួន​ជា ​ការ​អាម៉ាស់​របស់​គាត់ ការ​លាក់​ខ្លួន​និង​ការ​ស្តី​បន្ទោស​របស់​គាត់ ។ ឥឡូវនេះគាត់បានក្លាយជាទាសករនៃគំនិតល្ងង់ខ្លៅ (kleshas) និងការចង់បាន (Tanha) ។

ការបំបែក Dhatus

យើងក៏អាចគិតពីវាតាមរបៀបនេះដែរ។ ពុទ្ធសាសនិកវិទ្យា ស្នើ​ថា ភព​ខាង​វិញ្ញាណ​នៃ​អត្ថិភាព​ចែក​ចេញ​ជា​បី​អាណាចក្រ   ​ថាៈ

  • អាណាចក្រដែលគ្មានទម្រង់ ( Ārūpyadhātu ) ដែលត្រូវគ្នានឹង jhanas ដែលគ្មានទម្រង់;
  • អាណាចក្រទម្រង់ ( Rūpadhātu ) ដែលត្រូវគ្នានឹង  rūpa jhānas ; និង
  • អាណាចក្រប្រាថ្នា ( Kamadhātu ) ។ 

កាលដើមដំបូង អាណាចក្រដែលគ្មានរូប ឬវិញ្ញាណត្រូវបានរួបរួមជាមួយនឹងអាណាចក្ររូបវន្ត ឬទម្រង់។ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលសេចក្តីប្រាថ្នាអាក្រក់កើតឡើង អាណាចក្រវិញ្ញាណរបស់ព្រះ ( Ārūpyadhātu ) បានបំបែកចេញពីអាណាចក្រ ( Rūpadhātu ) ហើយដូច្នេះការស្លាប់ខាងវិញ្ញាណបានកើតឡើង។ បុរសនោះបានស្លាប់ខាងវិញ្ញាណនៅថ្ងៃនោះ។ ដោយ​សារ​ហេតុ​នោះ ការ​ស្លាប់​ខាង​សាច់​ឈាម​ក៏​ចាប់​ផ្ដើម។

ប្រាសាទ Borobudur ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី Irul Oziq CC BY-SA 4.0 តាមរយៈ Wikimedia Commons

ប្រាសាទ Borobudur ដែលជាប្រាសាទពុទ្ធសាសនាដ៏ធំបំផុតក្នុងពិភពលោក ត្រូវបានរៀបចំឡើងដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងពីអាណាចក្រទាំងបីនៃសកលវិទ្យាព្រះពុទ្ធសាសនា។ អាណាចក្រនីមួយៗអាចត្រូវបានគេមើលឃើញរំលេចដោយពណ៌គោរព ដោយពណ៌សនៅចំកណ្តាលតំណាងឱ្យព្រះពុទ្ធ។ ដ្យាក្រាមខាងក្រោមបង្ហាញពីរបៀបដែលប្រាសាទ Borobudur ឆ្លុះបញ្ចាំងពីដំណើរមួយដែលឆ្លងកាត់ 3 អាណាចក្រ។

ដ្យាក្រាមប្រាសាទ Borobudur Gunawan Kartapranata CC BY-SA 3.0 តាមរយៈ Wikimedia Commons
ក្បាលប្រាសាទ Borobudur Gunawan Kartapranata CC BY-SA 3.0 តាមរយៈ Wikimedia Commons

ការបែកគ្នានិងការលែងលះ

យើង​ក៏​អាច​ប្រើ​ការ​រៀបការ​និង​ការ​លែង​លះ​ជា​កញ្ចក់​ដើម្បី​យល់​ពី​អ្វី​ដែល​បាន​កើត​ឡើង។ ព្រះគម្ពីរប្រើពាក្យប្រៀបធៀបនេះដើម្បីពណ៌នាអំពីទំនាក់ទំនងរវាងព្រះជាអ្នកបង្កើត និងមនុស្សជាតិ។ ពេល​ដែល​ដៃ​គូ​រៀប​ការ​រៀប​ការ​សុំ​លែង​លះ​គ្នា ប្ដី​ប្រពន្ធ​ក៏​បែក​គ្នា​ចែក​ទ្រព្យ​គ្នា រួច​រស់​នៅ​ដាច់​ពី​គ្នា។ នៅពេលដែលមនុស្សដំបូងបានបរិភោគពីដើមឈើ ពួកគេបានដាក់ពាក្យលែងលះពីអ្នកបង្កើតរបស់ពួកគេ។

ប៉ុន្តែតើត្រូវបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិដោយរបៀបណា?

អ្វីគ្រប់យ៉ាង (ពន្លឺ ថាមពល ព័ត៌មាន) ជាកម្មសិទ្ធិរបស់អ្នកបង្កើត ហើយមនុស្សជាតិនឹងរក្សាបានតែភាពងងឹតទទេ ជាទ្រព្យសម្បត្តិតែមួយគត់របស់ពួកគេនៅក្នុងការលែងលះណាមួយ។ ដើម្បីជួយពួកគេឱ្យទទួលបានរសជាតិតិចតួចនៃអ្វីដែលការលែងលះបែបនេះនឹងដូចជាអ្នកបង្កើតបានយល់ព្រមចំពោះការបែកគ្នា។ នៅក្នុងការបែកគ្នានេះ មនុស្សជាតិអាចភ្លក់រសជាតិតិចតួចនៃភាពវឹកវរ និងការរំលាយទាំងស្រុង។ ដូច្នេះ ព្រះ​អង្គ​បាន​បង្កើត​វដ្ដ​នៃ​សង្ខារ​នេះ​ឡើង​ដោយ​អនិច្ចា ដែល​មិន​ធ្លាប់​មាន និង​មាន​ការ​កើន​ឡើង និង​វិបល្លាស។ នេះ​នឹង​ជួយ​យើង​សម្រេច​ចិត្ត​ថា​តើ​យើង​ចង់​ត្រឡប់​ទៅ​រៀប​ការ​វិញ​មុន​ពេល​ការ​បែក​គ្នា​ក្លាយ​ជា​ការ​លែងលះ​ជា​អចិន្ត្រៃយ៍។

អ្នកបង្កើតស្រឡាញ់មនុស្ស ហើយទ្រង់មានគម្រោងឈ្នះក្ដីស្រឡាញ់របស់គាត់មកវិញ។ Samsara នឹងអនុញ្ញាតឱ្យមនុស្សវាយតម្លៃឡើងវិញនូវផែនការលែងលះរបស់ពួកគេ។ ព្រះជាអ្នកបង្កើតមានគម្រោង ប្រោសលោះមនុស្សមកវិញ ប៉ុន្តែមនុស្សត្រូវមានអារម្មណ៍ និងភ្លក់រសជាតិអ្វីដែលមានក្រៅពីជីវិតរបស់ព្រះ។ ពិភពលោកត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរកាន់តែអាក្រក់ ដូច្នេះយើងអាចរៀនបាន។ 

ប៉ុន្តែការសម្រេចចិត្តរបស់យើងក្នុងការមិនស្តាប់បង្គាប់អ្នកបង្កើតរបស់យើងក៏បានផ្លាស់ប្តូរយើងកាន់តែអាក្រក់ទៅៗ ព្រះ​គម្ពីរ​បង្ហាញ​យើង​ថា​ខូច​ពី​រូបភាព​ដើម​របស់​យើង។ ដោយសារអ្នកជំងឺត្រូវស្វែងយល់ពីរោគវិនិច្ឆ័យអវិជ្ជមានរបស់វេជ្ជបណ្ឌិតទាក់ទងនឹងស្ថានភាពសុខភាពរបស់គាត់ យើងត្រូវយល់ពីស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នរបស់យើង។ យើងធ្វើដូច្នេះ បន្ទាប់ ។

មារសត្រូវនៅក្នុងស្តូបលោហធាតុ

Shanti Stupa, Ladakh, ប្រទេសឥណ្ឌា
Shanti Stupa, Ladakh, India
Kumar Vikranth , CC BY-SA 4.0 តាមរយៈ Wikimedia Commons

តាំងពីបុរាណកាល ចេតិយ ( សំស្រ្កឹត : स्तूप, = ‘ហ៊ាប’) បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងពិធីសាសនាព្រះពុទ្ធ និងការគោរពបូជា។ ចេតិយ​ដែល​ជា​អឌ្ឍគោល​ឬ​ដំបូល​រាងមូល មាន​ផ្ទុក​សារីរិកធាតុ​ដូចជា​ឆ្អឹង​របស់​ព្រះសង្ឃ និង​ដូនជី​ជាទី​គោរព។ ពួកគេក៏មានផ្លូវដើរជុំវិញលំហ ដើម្បីឱ្យអ្នកធ្វើធម្មយាត្រាអាចដើរជុំវិញ និងធ្វើសមាធិ ( pradakhshina )។ នៅពេលដែលព្រះពុទ្ធសាសនាបានរីករាលដាលពាសពេញទ្វីបអាស៊ី រចនាសម្ព័ន្ធស្តូបដើមត្រូវបានកែប្រែទៅជាប្រាសាទនៅទីបេ វត្តអារាមនៅអាស៊ីបូព៌ា និងចេតិយនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ទោះបីជារចនាសម្ព័នមានការវិវឌ្ឍន៍ក៏ដោយ ប្លង់មូលដ្ឋានមានដីឥដ្ឋ មូលដ្ឋានការ៉េ តួកណ្តាល និងផ្លូវជុំវិញដែលបានរៀបរាប់ខាងលើសម្រាប់អ្នកកាន់សាសនាជុំវិញចេតិយ។

រចនាសម្ព័នមូលដ្ឋាននេះឆ្លុះបញ្ចាំងពី cosmos ដែលបានពិពណ៌នានៅក្នុងកំណត់ហេតុនៃការបង្កើតព្រះគម្ពីរ។ យើងឃើញថាកំណត់ហេតុនេះកត់ត្រាអំពីរបៀបដែលព្រះជាអ្នកបង្កើតបានបង្កើតមនុស្ស ‘តាមរូបភាពនៃព្រះ’។ នេះពន្យល់ពីមូលហេតុដែលយើងទាំងអស់គ្នាមានធម្មជាតិខាងសិល្បៈ សីលធម៌ និងទំនាក់ទំនង។  បន្ទាប់មក កំណត់ហេតុនេះពិពណ៌នាអំពីរបៀបដែលព្រះបានរៀបចំពិភពលោកទៅជារចនាសម្ព័ន្ធដូចស្តូប៉ា ដែលមានផែនដីជាលំហមូលកណ្តាល។ 

ក្រោយ​ការ​បង្កើត​ផែនដី គណនី​នោះ​បាន​ចែង​ថា​៖

រួច​ព្រះ‌យេហូវ៉ា​ដ៏​ជា​ព្រះ‌ទ្រង់​ធ្វើ​សួន‌ច្បារ​១​នៅ​ស្រុក​អេដែន​ទិស​ខាង​កើត ក៏​ដាក់​មនុស្ស​ដែល​ទ្រង់​បាន​សូន​ធ្វើ​ឲ្យ​នៅ​ទី​នោះ

លោកុប្បត្តិ 2:8

ហើយ​មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន​បញ្ជាក់​ថា​៖

ព្រះ‌យេហូវ៉ា​ដ៏​ជា​ព្រះ‌ទ្រង់​ក៏​ធ្វើ​ឲ្យ​ដី​ដុះ​គ្រប់​អស់​ទាំង​ដើម​ឈើ​ដែល​គួរ​ពិច‌ពិល​រមឹល​មើល ហើយ​សម្រាប់​ជា​អាហារ​ផង ក៏​ដាំ​ដើម​ជីវិត និង​ដើម​សម្រាប់​ដឹង​ខុស​ត្រូវ នៅ​កណ្តាល​សួន‌ច្បារ​នោះ​ដែរ

លោកុប្បត្តិ 2:9

សួន​ច្បារ​ត្រូវ​នឹង​គ្រឹះ​ចេតិយ​ការ៉េ។ ដើមឈើជីវិតនៅចំកណ្តាលសួនច្បារ ត្រូវគ្នានឹងស្តូបកណ្តាល។ ផ្ទៃមេឃដែលមានផ្កាយត្រូវគ្នាទៅនឹងផ្លូវដើរខាងក្រៅ។ តារា​ដែល​មាន ​រាសីចក្រ ​ដើរ​កាត់​ផ្ទៃ​មេឃ​ពេល​យប់ ដូច​ជា​អ្នក​ធ្វើ​ធម្មយាត្រា​សម្តែង​ព្រះ​រាជា​នៅ​ជុំវិញ​ចេតិយ​នៃ​លំហ​ផែនដី។

មែកធាងនៃចំណេះដឹងនៃអំពើល្អ និងអាក្រក់
Joos van Winghe CC BY 4.0 តាមរយៈ Wikimedia Commons

ចេតិយ​ផ្ទុក​នូវ​ឆ្អឹង និង​ផេះ​របស់​ព្រះសង្ឃ​ដែល​បាន​សោយ​ទិវង្គត ប៉ុន្តែ​នៅក្នុង​ចេតិយ​នេះ​៖

ព្រះ‌យេហូវ៉ា​ដ៏​ជា​ព្រះ‌ទ្រង់​យក​ធូលី​ដី មក​សូន​ធ្វើ​ជា​មនុស្ស ទ្រង់​ផ្លុំ​ខ្យល់​ដង្ហើម​ជីវិត​បញ្ចូល​ទៅ​ក្នុង​រន្ធ​ច្រមុះ នោះ​ក៏​ត្រឡប់​ជា​មាន​ព្រលឹង​រស់​ឡើង។

លោកុប្បត្តិ 2:7

ឆ្អឹង​មនុស្ស​ដំបូង​បាន​រស់​ឡើង​ក្នុង ​រូប​ព្រះ ។ 

Cosmos បរិសុទ្ធ

ចេតិយ​ជា​ទីសក្ការៈ​សម្រាប់​ការ​គោរព។ cosmos នៅក្នុងការបង្កើតដំបូងរបស់វា ក៏បរិសុទ្ធទាំងស្រុងផងដែរ។ តាមពិត ព្រះគម្ពីរភាសាហេព្រើរចែងថា៖

31 រួច​ព្រះ‌ទ្រង់​ទត​គ្រប់​ទាំង​របស់​ដែល​ទ្រង់​បាន​ធ្វើ​នោះ ក៏​ឃើញ​ថា ទាំង​អស់​ជា​ការ​ល្អ​ប្រពៃ នោះ​ក៏​មាន​ល្ងាច មាន​ព្រឹក​ឡើង ជា​ថ្ងៃ​ទី​៦។

លោកុប្បត្តិ 1:31

ពិភពវិញ្ញាណ …

ព្រហ្មញ្ញសាសនា​ពុទ្ធសាសនា​ស្នើ​អាណាចក្រ​ដែល​គ្មាន​រូប ឬ​មិន​មាន​រូប​កាយ (ហៅថា ‘អរុក្ខ​ព្រហ្ម’, ‘ទេវ-កថា’ ឬ  ​អរុណ​ពាធ ) ខាង​លើ​អាណាចក្រ​រូបវន្ត។ ម្នាល​អាវុសោ​ទាំងឡាយ ក្នុង​ភព​ដែល​មិន​មាន​កាយ​នេះ អាស្រ័យ​នៅ​ទេវៈ និង​អសុរា។ បទគម្ពីរភាសាហេព្រើរបុរាណយល់ស្រប ហើយតាមពិត ព្រះគម្ពីរចែងថា នេះជាកន្លែងដែលព្រះជាអ្នកបង្កើតគង់។  

ព្រះគម្ពីរចែងថា ព្រះក៏បានបង្កើតវិញ្ញាណដ៏អស្ចារ្យ និងមានអំណាច ដែលជារឿយៗហៅថា  ទេវតា នៅក្នុងយន្តហោះខាងវិញ្ញាណនេះ។ ព្រះ​គម្ពីរ​រៀប​រាប់​អំពី​វិញ្ញាណ​ទាំង​នេះ​យ៉ាង​ខ្លាំង​និង​មាន​ប្រាជ្ញា​យ៉ាង​ខ្លាំង៖

អរុក្ខព្រហ្ម

20 ចូរ​សរសើរ​ដល់​ព្រះ‌យេហូវ៉ា អស់​ពួក​ទេវតា របស់​ទ្រង់​អើយ ជា​អ្នក​ដែល​មាន​ឥទ្ធិ‌ឫទ្ធិ​ខ្លាំង ហើយ​ក៏​ប្រតិ‌បត្តិ​តាម​បង្គាប់​ទ្រង់ ដោយ​ស្តាប់​តាម​ព្រះ‌សូរ‌សៀង​នៃ​ព្រះ‌បន្ទូល​ទ្រង់
21 ចូរ​សរសើរ​ដល់​ព្រះ‌យេហូវ៉ា អស់​ពួក​ពល‌បរិវារ របស់​ទ្រង់​អើយ ជា​ពួក​អ្នក​បម្រើ​ទ្រង់​ដែល​ធ្វើ​តាម​ព្រះ‌ហឫទ័យ

ទំនុកដំកើង 103:20-21

ព្រះបានបង្កើតវិញ្ញាណទេវតាទាំងនេះជាច្រើន។ បុរស​ម្នាក់​ដែល​បាន​ឃើញ​វិញ្ញាណ​ទាំង​នេះ​បាន​ពណ៌នា​អំពី​លេខ​របស់​ពួកគេ​ដូច​តទៅ៖

11 នោះ​ខ្ញុំ​ឃើញ ហើយ​ក៏​ឮ​សំឡេង​ទេវតា​ជា​ច្រើន​នៅ​ជុំ‌វិញ​បល្ល័ង្ក ព្រម​ទាំង​តួ​មាន​ជីវិត និង​ពួក​ចាស់‌ទុំ​ផង ឯ​ចំនួន​នៃ​ទេវតា​នោះ មាន​ទាំង​ម៉ឺន​ទាំង​សែន ហើយ​ទាំង​ពាន់​រាប់​ជា​ពាន់

វិវរណៈ 5:11

… ជាមួយ​នឹង​ទេវតា​ប្រធាន

ព្រះបានបង្កើតវិញ្ញាណទេវតាដើម្បីបម្រើទ្រង់ផ្ទាល់នៅក្នុងពិភពលោកដែលបានបង្កើតដោយអំណាចរបស់ពួកគេ។ ព្រះ​បាន​បង្កើត​វិញ្ញាណ​ដ៏​ត្រចះ​ត្រចង់ និង​មាន​អំណាច​ជា​ពិសេស ដើម្បី​ត្រួត​ពិនិត្យ​ទេវតា​វិញ្ញាណ​ជា​ច្រើន​នាក់។ គាត់ត្រូវបានគេហៅថា ‘The Shining One’ ឬ Lucifer ដោយសារតែពន្លឺចែងចាំងចេញពីគាត់។ អ្នក​អាច​គិត​ថា​គាត់​ជា​ទេវ​ប្រធាន​ក្នុង​ទេវ​កថា។ ព្រះគម្ពីរពិពណ៌នាអំពីអ្វីដែលបានកើតឡើងចំពោះអ្នកដឹកនាំទេវតានេះ៖

12 កូន​មនុស្ស​អើយ ចូរ​ផ្តើម​ពាក្យ​ទំនួញ​ពី​ដំណើរ​ស្តេច​ក្រុង​ទីរ៉ុស ហើយ​ប្រាប់​ថា ព្រះ‌អម្ចាស់​យេហូវ៉ា​ទ្រង់​មាន​ព្រះ‌បន្ទូល​ដូច្នេះ ឯង​ជា​អ្នក​បំពេញ​ខ្នាត ដោយ​មាន​ប្រាជ្ញា​ពោរ‌ពេញ ហើយ​លំអ​គ្រប់​លក្ខណ៍
13 ពី​ដើម​ឯង​បាន​នៅ​ក្នុង​ច្បារ​អេដែន​ជា​សួន​របស់​ព្រះ ឯង​បាន​ប្រដាប់​កាយ​ដោយ​ត្បូង​ដ៏​មាន​តម្លៃ​គ្រប់​មុខ គឺ​សាមស៊ី ទោបុ័ត ពេជ្រ បេរីល អូនីក្ស មណី‌ជោតិ កណ្តៀង មរកត បារកេត ហើយ​និង​មាស ឯ​ក្រាប់ និង​ខ្លុយ​របស់​ឯង នោះ​បាន​ត្រៀម​ទុក​សម្រាប់​ឯង​តាំង​ពី​ថ្ងៃ​ដែល​ឯង​កើត​មក
14 ឯង​ជា​ចេរូប៊ីន​ដែល​បាន​ចាក់​ប្រេង​តាំង​ឡើង​ជា​អ្នក​គ្រប​បាំង គឺ​អញ​បាន​តាំង​ឯង​ឡើង ឲ្យ​ឯង​បាន​នៅ​លើ​ភ្នំ​បរិសុទ្ធ​របស់​ព្រះ ឯង​ក៏​បាន​ដើរ​ទៅ​មក​នៅ​កណ្តាល​ថ្ម​ភ្លឺ​ចាំង
15 ចាប់​តាំង​ពី​ថ្ងៃ​ដែល​ឯង​កើត​មក នោះ​ឯង​បាន​គ្រប់​លក្ខណ៍​ក្នុង​គ្រប់​ទាំង​ផ្លូវ​របស់​ឯង ដរាប​ដល់​វេលា​ដែល​ឃើញ​មាន​សេចក្ដី​ទុច្ចរិត​នៅ​ក្នុង​ឯង

អេសេគាល 14:13–15
Lucifer (គេស្គាល់ថាជាម៉ារ៉ាក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា)
Gustave Doré ដែនសាធារណៈ តាមរយៈ Wikimedia Commons

ព្រះ​បាន​បង្គាប់​ព្រះ​វិញ្ញាណ​ដ៏​សំខាន់​នេះ​ថា​៖

13 ឯង​បាន​គិត​ក្នុង​ចិត្ត​ថា អញ​នឹង​ឡើង​ទៅ​ឯ​ស្ថាន‌សួគ៌ អញ​នឹង​តម្កើង​បល្ល័ង្ក​អញ ឲ្យ​ខ្ពស់​ជាង​អស់​ទាំង​ផ្កាយ​របស់​ព្រះ ហើយ​អញ​នឹង​អង្គុយ​លើ​ភ្នំ​ជា​ទី​ប្រជុំ​ជំនុំ នៅ​ទី​បំផុត​នៃ​ទិស​ខាង​ជើង
14 អញ​នឹង​ឡើង​ទៅ​ផុត​ទី​ខ្ពស់​នៃ​ពពក អញ​នឹង​លើក​ខ្លួន​ឲ្យ​បាន​ដូច​ជា​ព្រះ​ដ៏​ខ្ពស់​បំផុត
15 តែ​ឯង​បាន​ត្រូវ​ទម្លាក់​ចុះ​ដល់​ស្ថាន​ឃុំ​ព្រលឹង​មនុស្ស​ស្លាប់​វិញ គឺ​ដល់​ទី​ជម្រៅ​នៃ​ជង្ហុក​ធំ

អេសាយ 14:13–15

17 ចិត្ត​ឯង​បាន​ស្ទួយ​ឡើង ដោយ​ព្រោះ​សេចក្ដី​លំអ​របស់​ឯង ឯង​បាន​បង្ខូច​ប្រាជ្ញា​ឯង ដោយ​ពន្លឺ​រស្មី​របស់​ឯង អញ​បាន​បោះ​ឯង​ចុះ​ដល់​ដី ព្រម​ទាំង​ដាក់​នៅ​មុខ​ពួក​ស្តេច ឲ្យ​គេ​បាន​ពិចារណា​ឯង

អេសេគាល 28:17
Lucifer (គេស្គាល់ថាជាម៉ារ៉ាក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា)
Gustave Doré ដែនសាធារណៈ តាមរយៈ Wikimedia Commons

លូស៊ីហ្វើរ​បាន​សម្រេច​ចិត្ត​លែង​បម្រើ​ព្រះ​ជា​អ្នក​បង្កើត​ទៀត​ហើយ ប៉ុន្តែ​បាន​គិត​ជំនួស​វិញ​ថា​គាត់​គួរ​តែ​ក្លាយ​ជា​ព្រះ​ខ្លួន​ឯង។ ដូច្នេះ គាត់​បាន​ក្លាយ​ជា​មារសត្រូវ​របស់​ព្រះ ដោយ​រៀបចំ​ផែនការ​បំផ្លាញ​សកលលោក​ដ៏​ល្អ ហើយ​បំផ្លាញ ​រូបសំណាក​របស់​ព្រះ​ដែល​បាន​បង្កើត​មក​ជា​មនុស្ស ។ គម្ពីរ​ចែង​ថា​វិញ្ញាណ​ទេវតា​ជា​ច្រើន​ទៀត​បាន​តាម​គាត់​ពេល​គាត់​បះបោរ។ តាមរបៀបនេះ ពួកគេបានក្លាយជាអារក្ស ឬអាសុរ៉ា ដែលឥឡូវនេះអាក្រក់ ប៉ុន្តែនៅតែរក្សាភាពស្រស់ស្អាត ភាពរុងរឿង និងអំណាចរបស់ពួកគេ។ នៅក្នុងប្រាជ្ញាដ៏ប៉ិនប្រសប់របស់គាត់ លូស៊ីហ្វើរ ដឹងថាគាត់អាចបំផ្លាញភាពល្អឥតខ្ចោះនៃភពផែនដី ប្រសិនបើគាត់អាចល្បួងមនុស្សឱ្យមិនស្តាប់បង្គាប់។ បទគម្ពីរភាសាហេព្រើរដាក់ឈ្មោះវិញ្ញាណនេះថាជាសាតាំង ឬអារក្ស ប៉ុន្តែគេស្គាល់ដោយឈ្មោះជាច្រើនទៀត។ Mara , វិញ្ញាណនៃសេចក្តីស្លាប់ roaming ពិភពលោកដែលបានល្បួងព្រះពុទ្ធ Gautama នៅពេលដែលគាត់បានធ្វើសមាធិគឺជាឈ្មោះទូទៅមួយផ្សេងទៀត។ 

របៀបដែលគាត់នឹងនាំយកការដួលរលំនៃ cosmos ទាំងមូល, បោះចោលសេចក្តីស្លាប់, និង samsara នៅទូទាំង cosmos; យើងឃើញបន្ទាប់ ។