ហេតុអ្វីបានជាមនុស្សពុករលួយ? ហេតុអ្វីយើងធ្វើបាប?

បាប… បាត់ផ្លូវដ៏ថ្លៃថ្លា

ពុទ្ធវចនៈដ៏ល្បីបំផុត ឬប្រាជ្ញណា ទាក់ទងនឹងអ្វីដែលគេតែងហៅថា អរិយមគ្គ ( បាលី ៖ ariya aṭṭhaṅgika magga; សំស្ក្រឹត : āryāṣṭāṅgamārga) ។ នេះមកពីភាសាបាលី និងសំស្ក្រឹត ដែលរក្សាការបង្រៀនបុរាណរបស់ព្រះពុទ្ធ ហ្គោតា។ ព្រះសារីបុត្ត សរុបនូវអរិយមគ្គ ប្រកបដោយអង្គ ៨ យ៉ាងនេះថា សម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ (សម្មាសម្ពុទ្ធ) ជាបច្ច័យនៃសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ ក្នុងសម្មាទិដ្ឋិ សម្មាទិដ្ឋិ សម្មាវាចា ១ សម្មាធិ ការចិញ្ចឹមជីវិត។ ‘ការព្យាយាមត្រូវ’, ‘សម្មាធិត្រូវ’ ។ សម្មាសមាធិ (សម្មាសម្ពុទ្ធ) កាលដែលជាសិក្ខាបទមួយនៃសិក្ខាបទ៨នោះ គ្របសង្កត់ហើយគ្របសង្កត់នូវការពិចារណាក្នុងសិក្ខាបទបន្ថែម។

The Noble Eightfold Path
_{^{Chris Falter , CC BY-SA 3.0 តាមរយៈ Wikimedia Commons}}

សេចក្តីត្រិះរិះក្នុងពាក្យថា អរិយមគ្គ មិនមែនថា អរិយមគ្គ (អរិយសច្ច) ទេ តែថា បុគ្គលដែលកាន់ផ្លូវនេះ (មគ្គ) ជាអរិយសាវ័ក។ មាគ៌ានេះមានសមិទ្ធិផល ៨ យ៉ាងដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ និងពុទ្ធបរិស័ទបានរក្សាទុកសម្រាប់យើង។ ផ្លូវនេះ ‘ត្រូវ’ ក្នុងការដែលត្រូវនឹងកុសល។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ បុគ្គលដែលនៅក្នុងមាគ៌ានេះ ជាអ្នកដែលប្រកបដោយធម៌ (អរិយសច្ច)។ សម្មាសម្ពុទ្ធ សម្មាសម្ពុទ្ធ សម្មាទិដ្ឋិ សម្មាទិដ្ឋិ សំដៅដល់អរិយសច្ចៈ (សំស្ក្រឹត: śīla, Pāli: sīla) ចំណែក សម្មាទិដ្ឋិ និង សម្មាទិដ្ឋិ សំដៅលើការយល់ឃើញ និងប្រាជ្ញា (សំស្ក្រឹត: ប្រាជ្ញ, បាលី : paññā). ទីបំផុត ‘ការព្យាយាមត្រឹមត្រូវ’, សម្មាធិត្រូវ ហើយសំខាន់បំផុតគឺ ‘សម្មាធិ’ ត្រូវធ្លាក់ទៅក្នុងសមាធិ (សំស្ក្រឹត និងបាលី: សាមណេរ)។

ប៉ុន្តែតើមានប៉ុន្មាននាក់ដែលថ្លៃថ្នូរល្មមនឹងនៅលើផ្លូវនេះ?

យើងបានឃើញរបៀបដែលបទគម្ពីរភាសាហេព្រើរបុរាណបានកត់ត្រាអំពីរបៀបដែល មនុស្សជាតិខូច ពីរូបភាពដើម របស់ព្រះ ដែលបានបង្កើត ។

អ្នកខ្លះយល់ខុសអំពីគម្ពីរដើម្បីមានន័យថាយើងត្រូវបាន បន្ទោស ចំពោះការបះបោរដើមនេះ។ តាមពិត អ្នកតែម្នាក់ដែលបន្ទោសគឺអ័ដាម ប៉ុន្តែយើងរស់នៅក្នុង លទ្ធផល នៃការបះបោរនោះ។ គិតពីវាតាមហ្សែន; កុមារទទួលបានលក្ខណៈរបស់ឪពុកម្តាយរបស់ពួកគេ – ល្អនិងអាក្រក់ – ដោយការទទួលមរតកហ្សែនរបស់ពួកគេ។ មនុស្សបានទទួលមរតកពីធម្មជាតិរបស់អ័ដាម ហើយដូច្នេះតាមធម្មជាតិស្ទើរតែមិនដឹងខ្លួន ប៉ុន្តែយើងបន្តការបះបោរដែលគាត់បានចាប់ផ្តើមដោយចេតនា។ យើងប្រហែលជាមិនចង់ក្លាយជាព្រះនៃសកលលោកទេ ប៉ុន្តែយើងចង់ក្លាយជាព្រះនៅក្នុងការកំណត់របស់យើង។ នេះជាហេតុធ្វើឲ្យយើងនឹកដល់អរិយមគ្គ។

ឥទ្ធិពលនៃអំពើបាប អាចមើលឃើញនៅក្នុងសង្គម

ហើយនេះពន្យល់ពីជីវិតមនុស្សយ៉ាងច្រើន ដែលយើងទទួលយកបាន។ នេះជាហេតុផលដែល មនុស្ស គ្រប់ទីកន្លែង ត្រូវការសោទ្វារ។ ហេតុអ្វីបានជាយើងត្រូវការប៉ូលិស មេធាវី និងលេខសម្ងាត់អ៊ីនគ្រីបសម្រាប់ធនាគារ? ព្រោះក្នុងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន យើងលួចពីគ្នាទៅវិញទៅមក។ នេះពន្យល់ពីមូលហេតុដែលចក្រភព និងសង្គមនានានៅទីបំផុតដួលរលំ ដោយសារតែពលរដ្ឋនៅក្នុងចក្រភពទាំងអស់នេះមានទំនោរទៅរកការដួលរលំ។ នេះពន្យល់ពីមូលហេតុដែលប្រព័ន្ធរដ្ឋាភិបាល និងសេដ្ឋកិច្ចទាំងអស់ ទោះបីជាខ្លះដំណើរការល្អជាងប្រព័ន្ធផ្សេងទៀតក៏ដោយ ប៉ុន្តែអ្វីៗទាំងអស់ហាក់ដូចជាដួលរលំដោយខ្លួនគេ។ មនុស្សដែលរស់នៅតាមមនោគមវិជ្ជាទាំងនេះមានទំនោរពុករលួយដែលនៅទីបំផុតអូសទាញប្រព័ន្ធទាំងមូល។ ថ្វីត្បិតតែជំនាន់របស់យើងជាអ្នកដែលមានការអប់រំច្រើនជាងគេបំផុតមិនធ្លាប់មានក៏ដោយ ក៏យើងនៅតែមានបញ្ហាទាំងនេះដែរ ព្រោះបញ្ហាវាជ្រៅជាងការអប់រំរបស់យើង។

នេះក៏ពន្យល់ផងដែរពីមូលហេតុដែលគ្មានសាសនាណាមួយបាននាំមកនូវចក្ខុវិស័យរបស់ពួកគេពេញលេញសម្រាប់សង្គម។ ប៉ុន្តែគ្មានអ្នកដែលគ្មានជំនឿទេ (គិតពីសហភាពសូវៀតរបស់ស្តាលីន, ចិនរបស់ម៉ៅ, កម្ពុជារបស់ប៉ុលពត)។ អ្វីមួយអំពីវិធីដែលយើង មាន ទំនោរធ្វើឱ្យយើងខកខានការមើលឃើញរបស់យើង។ នៅក្នុងប្រទេសដែលកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធ មូស្លីម គ្រិស្តសាសនា និងហិណ្ឌូ សង្គមនឹកឃើញទិដ្ឋភាពដែលដាក់ចេញសម្រាប់ខ្លួនវានៅក្នុងសិក្ខាបទរបស់ខ្លួន។ តាមពិត ពាក្យ ‘នឹក’ នេះ សង្ខេបអំពីស្ថានភាពរបស់យើង។

បាប – ដើម្បី ‘នឹក’

ខគម្ពីរមួយពីព្រះគម្ពីរផ្ដល់រូបភាពមួយដែលជួយយើងយល់កាន់តែច្បាស់ដោយបញ្ជាក់ថា៖

16 ក្នុងពួកគេទាំងនោះ មានមនុស្សជ្រើស‌រើស៧០០នាក់ ដែលប្រើការខាងដៃឆ្វេងគ្រប់គ្នាអាចបាញ់ដោយក្រួស ត្រូវដល់សក់១សរសៃបានឥតខុសឡើយ។
ពួកចៅហ្វាយ 20:16

ខគម្ពីរនេះពិពណ៌នាអំពីទាហានដែលជាអ្នកជំនាញក្នុងការប្រើខ្សែស្បែកជើង ហើយមិនដែលខកខានឡើយ។ ពាក្យដើមជាភាសាហេព្រើរដែលបកប្រែថា ‘នឹក’ ខាងលើគឺ יַחֲטִֽא איש. ពាក្យភាសាហេព្រើរ ដូចគ្នា នេះ ក៏ ត្រូវ បានបកប្រែថាជា អំពើបាប នៅទូទាំងព្រះគម្ពីរភាគច្រើនដែរ។ ជាឧទាហរណ៍ វាត្រូវបានគេប្រើជា ‘អំពើបាប’ នៅពេលដែលយ៉ូសែបនឹងមិនប្រព្រឹត្តអំពើផិតក្បត់ជាមួយប្រពន្ធរបស់ម្ចាស់គាត់។ គាត់បាននិយាយទៅកាន់នាងថា៖

9 គ្មានអ្នកណាធំជាងខ្ញុំក្នុងផ្ទះនេះទេ ហើយលោកក៏មិនបានហួងទុករបស់ណាមួយនឹងខ្ញុំដែរ លើកតែលោកស្រីប៉ុណ្ណោះ ពីព្រោះលោកស្រីជាប្រពន្ធរបស់លោក ដូច្នេះ ធ្វើដូចម្តេចឲ្យខ្ញុំប្រព្រឹត្តការ ដែលអាក្រក់យ៉ាងធំនេះទៅបាន ធ្វើយ៉ាងនោះនឹងមានបាបនៅចំពោះព្រះផង

នេះផ្តល់នូវរូបភាពដើម្បីជួយយើងឱ្យយល់ពីអ្វីដែល ‘អំពើបាប’ ។ ទាហានយកថ្មមួយដុំ ហើយរុញវាតាមផ្លូវត្រឹមត្រូវរបស់វាដើម្បីវាយចំគោលដៅ។ ប្រសិនបើវាខកខាន វាបានបរាជ័យក្នុងគោលបំណងរបស់គាត់។ ដូចគ្នាដែរ ព្រះបានបង្កើតយើងតាម រូបអង្គទ្រង់ ដើម្បីបន្តនៅលើមាគ៌ានៃការប្រព្រឹត្តចំពោះទ្រង់និងអ្នកដទៃយ៉ាងថ្លៃថ្នូរ។ ដើម្បី ‘ធ្វើបាប’ គឺត្រូវខកខានគោលបំណងនេះ ឬផ្លូវដែលមានបំណងដំបូងសម្រាប់យើង។ យើងជាមួយនឹងប្រព័ន្ធផ្សេងៗ សាសនា និងមនោគមវិជ្ជារបស់យើង ក៏ចង់បានផ្លូវនេះសម្រាប់ខ្លួនយើង និងអ្នកជិតខាងរបស់យើងដែរ។ ជាមួយនឹងការលើកឡើងនេះ វាហាក់បីដូចជាមិនថាយើងធ្វើអ្វីទេ សាលក្រមនៃប្រវត្តិសាស្ត្រ និងសង្គមបង្ហាញថាយើង«នឹក»ជាប្រចាំ។

នេះពន្យល់ថា ហេតុអ្វីបានជាមានតែព្រះសង្ឃដែលលះបង់ច្រើនបំផុត ថែមទាំងព្យាយាមរក្សានូវអរិយមគ្គ ប្រកបដោយអង្គ ៨ ហើយជាធម្មតាត្រឹមតែរយៈពេលខ្លីប៉ុណ្ណោះ។ ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ តថាគត មិនបានព្យាយាមរក្សានូវអរិយមគ្គ ទាំង ៨ នេះឯង។ យើងគ្រាន់តែនឹកផ្លូវ ប្រសិនបើយើងព្យាយាមរក្សាវា។

ដំណឹងអាក្រក់នៃ ‘អំពើបាប’ – ការពិតមិនមែនជាចំណូលចិត្ត

ការពណ៌នាដែលខូច និងខុសឆ្គងអំពីមនុស្សជាតិនេះ មិនគួរឱ្យទាក់ទាញទេ ខ្វះអារម្មណ៍ល្អ ឬសុទិដ្ឋិនិយម។ យើងប្រហែលជាចង់ថាវាមិនពិតដោយសារតែទុទិដ្ឋិនិយមរបស់វា។ ប៉ុន្តែនេះគឺដូចជារូបភាពនៃ Klesha, Tanha, Duhka និងកម្មផលដែលព្រះពុទ្ធបានយល់ឃើញ។ វាក៏ពន្យល់ផងដែរអំពីប្រព័ន្ធច្បាប់ ប៉ូលីស សោរ និងសន្តិសុខទាំងអស់ ដែលសង្គមទាំងអស់ត្រូវសាងសង់យ៉ាងសាមញ្ញ ដើម្បីការពារខ្លួនយើងពីគ្នាទៅវិញទៅមក។ ទាំងនេះបង្ហាញថាមានអ្វីមួយធ្វើឲ្យយើង«នឹក»ផ្លូវដូចដែលព្រះគម្ពីរ និងពុទ្ធសាសនិកបាននិយាយ។

ប៉ុន្តែការយល់ដឹងអំពីអំពើបាបនេះបានធ្វើឲ្យយើងទាំងអស់គ្នា ‹នឹក›ផ្លូវ បង្កើតជាសំណួរមួយទៀត។ តើព្រះជាអ្នកបង្កើតនឹងធ្វើអ្វីអំពីវា? យើងមើលទៅលើផែនការរបស់ទ្រង់ដែលទ្រង់បានមានបន្ទូលនៅដើមដំបូងនៃប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្ស បន្ទាប់ ។

_{ការិយាល័យ ច្បាប់^{របស់រដ្ឋាភិបាលយោធាសម្រាប់ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ (សហរដ្ឋអាមេរិក) ដែនសាធារណៈ តាមរយៈ Wikimedia Commons}}

ឥឡូវនេះខូច… ដូចជា Orcs of Middle-Earth

យើងបានឃើញពីរបៀបដែលព្រះគម្ពីរពិពណ៌នាអំពីខ្លួនយើង និងអ្នកដទៃ – ដែលព្រះជាអ្នកបង្កើតពីដំបូងបានធ្វើឱ្យយើងនៅក្នុង រូបភាពរបស់ទ្រង់ ។ ប៉ុន្តែបទគម្ពីរភាសាហេព្រើរបានកត់ត្រាពីរបៀបដែលយើង មិនស្តាប់បង្គាប់ព្រះជាអ្នកបង្កើត ដែលធ្វើឱ្យ Kleshas កើនឡើងនៅក្នុងយើងទាំងអស់គ្នា។ ទំនុកតម្កើងគឺជាបណ្តុំនៃចម្រៀងពិសិដ្ឋ និងទំនុកតម្កើងដែលជនជាតិហេព្រើរបុរាណប្រើក្នុងការថ្វាយបង្គំរបស់ពួកគេ។ ទំនុកតម្កើង ១៤ ដែលនិពន្ធដោយស្តេចដាវីឌប្រហែល ១០០០ មុនគ.ស. កត់ត្រាពីរបៀបដែលអ្វីៗមើលទៅឥឡូវនេះ តាមទស្សនៈរបស់ព្រះ។ ខាងក្រោមនេះគឺជាតារាងពេលវេលាដែលបង្ហាញពីពេលដែល ស្តេចដាវីឌបានធ្វើដូច្នេះ ទាក់ទងទៅនឹងតួអង្គក្នុងព្រះគម្ពីរដ៏លេចធ្លោផ្សេងទៀត។ ទន្ទឹមនឹងការឆ្លងកាត់ខ្លួនវា៖

ស្តេចដាវីឌ និងទំនុកតម្កើងនៅក្នុងពេលវេលាប្រវត្តិសាស្ត្រ

²ព្រះ‌យេហូវ៉ាទ្រង់បានទតមើលពីលើស្ថាន‌សួគ៌ ចំពោះពួកកូនមនុស្ស ដើម្បីឲ្យបានជ្រាបថា មានអ្នកណាខ្លះដែលមានគំនិត ស្វែងរកព្រះឬទេ
³តែគ្រប់គ្នាបានវង្វេងចេញ បានត្រឡប់ទៅ ជាស្មោក‌គ្រោកទាំងអស់ គ្មានអ្នកណាមួយដែលប្រព្រឹត្តល្អឡើយ សូម្បីតែ១ក៏គ្មានផង
ទំនុកដំកើង 14:2-3

ឃ្លា ‘ក្លាយជាពុករលួយ’ ពិពណ៌នាអំពីពូជមនុស្សទាំងមូល។ ដោយសារវាជាអ្វីដែលយើងបាន ‘ក្លាយទៅជា’ អំពើពុករលួយគឺសំដៅទៅលើ ‘ រូបភាពនៃព្រះ ‘ ដំបូងនោះ។ នេះនិយាយថាអំពើពុករលួយរបស់យើងបង្ហាញខ្លួនឯងនៅក្នុងឯករាជ្យដែលបានកំណត់ ( ការលែងលះរបស់យើង ) ពីព្រះ (‘ទាំងអស់’ បាន ‘ងាកចេញ’ ពី ‘ស្វែងរកព្រះ’) និងផងដែរនៅក្នុងការមិនធ្វើ ‘ល្អ’ ។

ការគិត Elves និង Orcs

Orcs មានភាពលាក់លៀមក្នុងវិធីជាច្រើន ប៉ុន្តែពួកគេគ្រាន់តែជាកូនចៅរបស់ elves ដែលពុករលួយ

ដើម្បីយល់កាន់តែច្បាស់ សូមគិតអំពី orcs នៃ Middle-Earth នៅក្នុង The Lord of the Rings និង The Hobbit ។ Orcs គឺជាសត្វដែលគួរឲ្យខ្លាចទាំងរូបរាង អាកប្បកិរិយា និងក្នុងការព្យាបាលលើផែនដី។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ orcs បានចុះពី elves ដែលខូចដោយ Sauron ។ ឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពអស្ចារ្យ ភាពសុខដុមរមនា និងទំនាក់ទំនងជាមួយធម្មជាតិដែល elves មាន (គិតពី Legalos) ។ បន្ទាប់មក ចូរដឹងថា សត្វអសុរកាយ ដ៏ថោកទាប ធ្លាប់ជាពួកឥស្សរជនដែលបាន ‘ក្លាយជាពុករលួយ’ ហើយអ្នកចាប់បាននូវអ្វីដែលគេនិយាយនៅទីនេះអំពីយើង។ ព្រះបានបង្កើត elves ប៉ុន្តែពួកគេបានក្លាយជា orcs ។ ប

ឥន្ទ្រីដូចជា Legalos មានភាពថ្លៃថ្នូរ និងអស្ចារ្យ

ឥឡូវនេះនៅក្នុង Middle-Earth ពួក elves មិនរស់នៅជាមួយ orcs ទេ ទោះបីជាពួកគេមានទំនាក់ទំនងគ្នាក៏ដោយ។ អំពើអាក្រក់ អំពើពុករលួយ និងភាពស្អប់ខ្ពើមរបស់ orcs នឹងធ្វើឱ្យការរស់នៅជាមួយពួកគេមិនអាចទៅរួច។ វានឹងមានការឈ្លោះប្រកែកគ្នា ការប្រយុទ្ធគ្នា និងការសម្លាប់គ្នាជាបន្តបន្ទាប់ – រំខានទាំងស្រុងនូវភាពស្ងប់ស្ងាត់ដែលពួក elves ប្រាថ្នា។ ដូច្នេះ elves បានបំបែកខ្លួនចេញពី orcs ដោយរស់នៅក្នុងកន្លែងដ៏ស្រស់ស្អាតដូចជា Rivendell និង Lothlorien ចំណែកឯ orcs មានទំនោរទៅរស់នៅក្នុងរូងភ្នំងងឹតនៅលើភ្នំដ៏អាប់អួរ។ ព្រះគម្ពីររៀបរាប់អំពីអ្វីដែលស្រដៀងគ្នា។ បន្ទាប់ពីយើងបង្ខូចខ្លួនឯង ព្រះបានញែកខ្លួនចេញពីយើង ហើយឥឡូវនេះ យើងរស់នៅក្នុងពិភពនៃភាពមិនចេះចប់មិនចេះហើយស្លាប់ ។

ល្អ អាក្រក់ និងអាក្រក់

ដូច្នេះយើងមកដល់ទស្សនៈមួយដែលមានការណែនាំ។ ព្រះគម្ពីរចាប់ផ្ដើមពីមនុស្សជាមនុស្សដែលមានមនោសញ្ចេតនា ផ្ទាល់ខ្លួន គំនិតច្នៃប្រឌិត និងសីលធម៌ ប៉ុន្តែបន្ទាប់មកក៏ខូចដែរ ដែលសមនឹងអ្វីដែលយើងសង្កេតអំពីខ្លួនយើង។ ព្រះគម្ពីរមានភាពវៃឆ្លាតក្នុងការវាយតម្លៃរបស់មនុស្ស។ វាទទួលស្គាល់ធម្មជាតិខាងសីលធម៌នៅក្នុងខ្លួនយើង។ ប៉ុន្តែយើងអាចមើលរំលងធម្មជាតិសីលធម៌នេះយ៉ាងងាយ ពីព្រោះសកម្មភាពរបស់យើងពិតជាមិនដែលត្រូវនឹងអ្វីដែលធម្មជាតិនេះទាមទារពីយើងនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ការយល់ដឹងដ៏ឈ្លាសវៃបំផុតរបស់មនុស្សពិភាក្សាអំពី ថ្នាំពុលទាំងបី Kleshas (ការគិតខុស) និង Tanha (ឯកសារភ្ជាប់) ។ ពេលនោះយើងឃើញថាយើងរស់នៅក្នុង ទុគ៌ត (ទុក្ខ) និងអនិច្ចា (អនិច្ចា) ។ ភាពជាទាសកររបស់យើងចំពោះ Kleshas គឺខ្លាំងដែលវាបណ្តាលឱ្យយើងខកខានផ្លូវ Noble 8 ដែលមានបំណងសម្រាប់យើង។ យ៉ាងម៉េចដែរ? យើងមើល រឿងនេះបន្ទាប់.

ប្រភពដើមនៃសារធាតុពុលទាំងបី និង Kleshas ដំបូង

ថ្នាំពុល ទាំងបី (សំស្រ្កឹត៖ triviṣa ; ទីបេ៖ dug gsum ) ឬ ឫសមិនល្អទាំងបី (សំស្រ្កឹត៖ akuśala-mūla ; Pāli: akusala-mūla ) សំដៅលើ សតិបញ្ញាឫសគល់ទាំងបី ដែលនាំឲ្យកើតនូវ ចិត្តដទៃ ឬ កិលេស។ Kleshas ធ្វើឱ្យចិត្តស្ងប់ បណ្តាលឱ្យមានសកម្មភាពគ្រោះថ្នាក់។ ឥសី និងព្រះសង្ឃបានយល់ច្បាស់អំពីអំណាចនៃសេចក្តីវិនាសនៃឫសគល់ទាំងបី ដែលជាហេតុបន្ថែម មួយទៀត ឧបាទានក្ខន្ធកើតឡើង។

Kleshas បឋមទាំងបីនេះ ឬថ្នាំពុលផ្លូវចិត្តគឺ៖

The Three Poisons
_{^{Prastilak , CC BY-SA 4.0 តាមរយៈ Wikimedia Commons}}

Moha (ការភ័ន្តច្រឡំ, ការយល់ច្រឡំ)
រ៉ាហ្គា (លោភលន់ ការភ្ជាប់អារម្មណ៍)
Dvesha (ការមិនចូលចិត្ត, ស្អប់)

សារធាតុពុលទាំងបីនេះគឺជាគុណវិបត្តិនៃចរិតលក្ខណៈបីយ៉ាងដែលមាននៅក្នុងមនុស្សទាំងអស់។ ពីនេះយើងទទួលបានតណ្ហា ឬតថាគត ដែលបន្តរលត់ទុក្ខ ការឈឺចាប់ និងសូម្បីតែសេចក្តីស្លាប់ ដែលជាការយល់ដឹងរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនា។

វដ្តនៃ Kleshas និង Tanha បានពិពណ៌នានៅក្នុងព្រះគម្ពីរ

ព្រះគម្ពីរពណ៌នាអំពីការយល់ដឹងដូចគ្នានេះ នៃការតណ្ហាដែលនាំទៅរកអំពើបាប និងបន្ទាប់មករហូតដល់ស្លាប់។ យ៉ាកុប ជាប្អូនប្រុសរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ នៅក្នុងសៀវភៅរបស់គាត់ដែលមានក្នុងព្រះគម្ពីរ បានសរសេរថា ៖

¹⁴តែដែលគ្រប់គ្នាកើតមានសេចក្ដីល្បួង នោះគឺដោយ‌សារតែសេចក្ដីប៉ង‌ប្រាថ្នារបស់ខ្លួននាំប្រទាញ ហើយលួង‌លោមទេ
¹⁵រួចកាលណាសេចក្ដីប៉ង‌ប្រាថ្នាជាប់មានជាផ្ទៃ នោះសម្រាលចេញមកជាអំពើបាប ហើយកាលណាបាបបានពោរ‌ពេញឡើង នោះក៏បង្កើតជាសេចក្ដីស្លាប់ ។
យ៉ាកុប 1:14-15

James ពិពណ៌នាអំពីវដ្តបន្តដូចគ្នានេះ ដែលមនុស្សទាំងអស់ជួបប្រទះ។ ទី១ សេចក្តីប្រាថ្នាអាក្រក់ ឬតណ្ហា នាំទៅរកអំពើបាប ឬអំពើអាក្រក់ នាំទៅរកសេចក្តីស្លាប់។

ប្រភពដើមនៃ Kleshas និង Tanha

ការយល់ឃើញជាមូលដ្ឋានមួយនៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាគឺ Pratītyasamutpāda – ថាបាតុភូតទាំងអស់កើតឡើងពីបាតុភូតពីមុន។ បើដូច្នេះ តើអ្វីទៅដែលនាំឱ្យកើតនូវស្ថានការណ៍នេះ សព្វថ្ងៃនេះ ដែលយើងរាល់គ្នាឃើញខ្លួនយើងជាប់ក្នុងសភាពផ្លូវចិត្តដែលបំផ្លិចបំផ្លាញ នាំឱ្យកើតនូវតណ្ហា អំពើអាក្រក់ និងសេចក្តីស្លាប់?

បាតុភូតមួយចំនួនកើតឡើងដោយសាមញ្ញជាលទ្ធផលនៃច្បាប់រូបវន្តដែលកំពុងបន្ត។ ទំនាញគឺជាច្បាប់មួយដែលពន្យល់ពីអ្វីដែលយើងឃើញភាគច្រើនទាក់ទងនឹងចលនារបស់វត្ថុដោយច្បាប់ដែលកំពុងដំណើរការ។ បាតុភូតផ្សេងទៀតកើតឡើងជាលទ្ធផលនៃព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រពីមុន។ ជាឧទាហរណ៍ នៅទីនេះ យើងបានស្ទង់មើលរូបបដិមាព្រះពុទ្ធដ៏អស្ចារ្យដែលមានសព្វថ្ងៃនេះនៅទូទាំងអាស៊ី។ ហេតុអ្វីបានជាមានវត្តមាននៅថ្ងៃនេះ? ពួកវាមានដោយសារតែវិចិត្រករ និងសិប្បករមួយចំនួនបានសាងសង់វាកាលពីអតីតកាល ហើយវិចិត្រករទាំងនេះមានបំណងសាងសង់វាដោយសារតែកេរដំណែលរបស់ព្រះពុទ្ធ Gautama ដែលបានរស់នៅ និងបង្រៀនមុនពួកគេ។ ព្រឹត្តិការណ៍ និងជីវិតរបស់ព្រះពុទ្ធ Gautama នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ពន្យល់ពីមូលហេតុដែលយើងទាំងអស់គ្នាឃើញព្រះពុទ្ធបដិមានៅសព្វថ្ងៃនេះ។

…ពីព្រះគម្ពីរ

ដូចគ្នាដែរ ព្រះគម្ពីរពន្យល់ថា មូលហេតុដែលយើងជួបប្រទះបាតុភូតពុលទាំងបី និង Kleshas លទ្ធផលផ្សេងទៀត គឺជាផលវិបាកនៃព្រឹត្តិការណ៍សោកនាដកម្មមួយនៅដើមដំបូងនៃប្រវត្តិសាស្ត្រ។ យើងបានឃើញពីរបៀបដែលព្រះបាន បង្កើតមនុស្សតាមរូបភាពរបស់ទ្រង់ ដូច្នេះផ្តល់ឱ្យគាត់នូវសមត្ថភាពសម្រាប់ការជ្រើសរើសដោយសេរី។ ដោយសារទ្រង់ចង់ឲ្យមនុស្សស្រឡាញ់ទ្រង់ដោយសេរី ដោយស្តាប់បង្គាប់ ព្រះបានដាក់ការសាកល្បងនៃសេចក្តីស្រឡាញ់ និងការស្តាប់បង្គាប់នេះនៅចំពោះមុខមនុស្ស។ បទគម្ពីររៀបរាប់ឡើងវិញ៖

¹⁵ព្រះ‌យេហូវ៉ាដ៏ជាព្រះ‌ទ្រង់យកអ័ដាមទៅដាក់នៅក្នុងសួន‌ច្បារអេដែន ឲ្យគាត់ធ្វើការហើយថែរក្សា
¹⁶ព្រះ‌យេហូវ៉ាដ៏ជាព្រះ‌ទ្រង់បង្គាប់ទៅអ័ដាមថា ឯងនឹងស៊ីផ្លែទាំងអស់ក្នុងសួន‌ច្បារនេះបានតាមចិត្ត
¹⁷តែឯត្រង់ដើមដឹងខុសត្រូវ នោះមិនត្រូវឲ្យឯងស៊ីផលឡើយ ដ្បិតនៅថ្ងៃណាដែលឯងស៊ី នោះនឹងត្រូវស្លាប់ជាមិនខាន។
លោកុប្បត្តិ 2:15-17

ព្រះអង្គក៏បានបង្កើតរូបធាតុជាចេតិយដែលមានវិញ្ញាណដ៏មានឥទ្ធិពលជាច្រើន។ វិញ្ញាណដែលបានបង្កើតមុនគេ ដោយសារតែអំណាចដ៏អស្ចារ្យ និងភាពស្រស់ស្អាតរបស់គាត់បានក្លាយជាមោទនភាព។ គាត់បានជ្រើសរើសប្រឆាំងនឹងព្រះ ហើយដូច្នេះបានក្លាយជាមារសត្រូវ ឬអារក្សចំពោះព្រះ ។ អារក្សគ្រោងនឹងបំផ្លាញលំនឹងនៅក្នុងលំហ។ គាត់បានធ្វើរឿងនេះដោយល្បួងមនុស្សដំបូងឱ្យមិនស្តាប់បង្គាប់។ ជាមួយនឹងអំណាចរបស់គាត់ គាត់អាចគ្រប់គ្រង ឬកាន់កាប់សត្វណាមួយ។ គាត់បានគ្រប់គ្រងពស់មួយក្បាលដូចសៀវភៅហេព្រើរបុរាណកត់ត្រាវា។

ជាតិពុលដំបូង… Raga និង Moha

ឯពស់ជាសត្វចេះឧបាយ‌កលលើសជាងអស់ទាំងសត្វព្រៃ ដែលព្រះ‌យេហូវ៉ាដ៏ជាព្រះ‌ទ្រង់បានបង្កើត វានិយាយទៅកាន់ស្ត្រីថា តើព្រះមានព្រះ‌បន្ទូលហាមមិនឲ្យអ្នកបរិភោគផ្លែឈើណានៅក្នុងសួន‌ច្បារមែនឬ
²ស្ត្រីឆ្លើយតបថា យើងបរិភោគអស់ទាំងផ្លែឈើនៅក្នុងសួន‌ច្បារបាន
³តែត្រង់ដើមឈើ១ដែលនៅកណ្តាលសួន‌ច្បារនោះ ព្រះ‌ទ្រង់មានព្រះ‌បន្ទូលថា កុំឲ្យបរិភោគផ្លែនោះឡើយ ថែមទាំងកុំឲ្យពាល់ប៉ះផង ក្រែង‌លោស្លាប់
⁴រួចពស់ក៏និយាយទៅស្ត្រីថា អ្នកមិនស្លាប់ជាពិតមែនទេ
⁵ដ្បិតព្រះ‌ទ្រង់ជ្រាបថា នៅថ្ងៃណាដែលអ្នកបរិភោគ នោះភ្នែកអ្នកនឹងបានភ្លឺឡើង ហើយអ្នកនឹងបានដូចជាព្រះដែរ ព្រមទាំងដឹងការខុសត្រូវផង
⁶កាលស្ត្រីបានឃើញថា ផ្លែឈើនោះបរិភោគបាន ក៏ជាទីគាប់ដល់ភ្នែក ហើយជាដើមដែលល្មមគួរនឹងចង់បាន ដើម្បីឲ្យបានប្រាជ្ញា នោះនាងក៏យកផ្លែមកបរិភោគ ព្រមទាំងចែកឲ្យដល់ប្ដីដែរ គាត់ក៏បរិភោគតាម
លោកុប្បត្តិ 3:1-6

យើងឃើញនៅទីនេះការចាប់ផ្តើមនៃសារធាតុពុលទាំងបី។ ដើមឈើហាមឃាត់គឺ៖

‘ល្អសម្រាប់អាហារ’
‘ពេញចិត្តនឹងភ្នែក’
‘ចង់បានប្រាជ្ញា’

តណ្ហាពីរដំបូងគឺ រាគៈ ឬតណ្ហា។ ‘ប្រាជ្ញា’ ដែលបានផ្ដល់ផ្ដល់ឱ្យការបំភាន់ថាពួកគេអាចជា ‘ដូចជាព្រះ, ដឹងល្អនិងអាក្រក់’ ។ ប៉ុន្តែនោះគ្រាន់តែជា Moha ឬការបំភាន់។

ដូច្នេះ មនុស្សដំបូងបានបរាជ័យក្នុងការល្បួង ដោយមិនស្តាប់បង្គាប់ព្រះ។ គណនីបន្ត។

ដើមឈើហាមឃាត់ Joos _^van_{^{Winghe CC BY 4.0 តាមរយៈ Wikimedia Commons}}

… នាំទៅ Dvesha

7 នោះស្រាប់តែភ្នែករបស់អ្នកទាំង២បានភ្លឺឡើង ហើយគេដឹងថាខ្លួននៅជាអាក្រាត ក៏យកស្លឹកល្វាមកក្លាស់ធ្វើជាប្រដាប់ប៉ឹង
8 រួចមកបានឮសំឡេងព្រះ‌យេហូវ៉ាដ៏ជាព្រះ ដែលទ្រង់យាងក្នុងសួន‌ច្បារនៅពេលថ្ងៃល្ហើយ នោះអ័ដាម និងប្រពន្ធគាត់ ក៏ពួននឹងព្រះ‌យេហូវ៉ាដ៏ជាព្រះនៅកណ្តាលដើមឈើក្នុងសួន‌ច្បារ។
លោកុប្បត្តិ 3:7-8

នៅក្នុងការមិនស្តាប់បង្គាប់របស់ពួកគេ ធម្មជាតិនៃបុរស និងស្ត្រីបានផ្លាស់ប្តូរ។ វាបានផ្លាស់ប្តូរទំនាក់ទំនងរវាងពួកគេជាមួយគ្នាចាប់តាំងពីពេលនេះពួកគេមានអារម្មណ៍ខ្មាស់អៀន ដោយបានស្រាតនៅចំពោះមុខអ្នកផ្សេង។ ហើយនៅពេលដែលព្រះដែលជាមិត្តរបស់ពួកគេបានមកនៅជាមួយពួកគេដូចដែលទ្រង់បានធ្វើ នោះពួកគេបាន ‘លាក់’ ។ Dvesha ឬការមិនចូលចិត្ត បានបង្ហាញខ្លួនឯងនៅទីនេះក្នុងការបាត់បង់ភាពគ្មានទោសពៃរ៍ជាមួយគ្នា និងនៅក្នុងការលាក់បាំងរបស់ពួកគេពីអតីតមិត្តរបស់ពួកគេ គឺព្រះជាអ្នកបង្កើត។ គណនីបន្ត៖

⁹ព្រះ‌យេហូវ៉ាដ៏ជាព្រះ‌ទ្រង់ហៅរកអ័ដាមដោយព្រះ‌បន្ទូលថា ឯងនៅឯណា
¹⁰គាត់ទូលឆ្លើយថា ទូល‌បង្គំបានឮសំឡេងទ្រង់នៅក្នុងសួន‌ច្បារ ក៏រត់ទៅពួន ដោយនឹកភ័យខ្លាច ពីព្រោះនៅខ្លួនទទេ
¹¹នោះព្រះ‌យេហូវ៉ាដ៏ជាព្រះ‌ទ្រង់មានព្រះ‌បន្ទូលសួរថា តើអ្នកណាប្រាប់ឲ្យឯងដឹងថា ឯងនៅខ្លួនទទេដូច្នេះ តើឯងបានស៊ីផ្លែឈើដែលអញហាមមិនឲ្យស៊ីឬអី
¹²អ័ដាមទូលទ្រង់ថា ស្ត្រីដែលទ្រង់បានប្រទានឲ្យនៅជាមួយនឹងទូល‌បង្គំ វាឲ្យផ្លែឈើនោះមកទូល‌បង្គំ ទូល‌បង្គំក៏ទទួលទានទៅ
¹³រួចព្រះ‌យេហូវ៉ាដ៏ជាព្រះ‌ទ្រង់មានព្រះ‌បន្ទូលសួរទៅស្ត្រីថា ឯងបានធ្វើអ្វីដូច្នោះ នាងទូលឆ្លើយថា ពស់វាមកល្បួងបញ្ឆោតខ្ញុំម្ចាស់ ហើយខ្ញុំម្ចាស់បានទទួលទាន
លោកុប្បត្តិ 3:9-13

ស្ត្រីទីមួយនៅក្នុងការសោកស្តាយ_{^{Distant Shores Media/Sweet Publishing , CC BY-SA 3.0 តាមរយៈ Wikimedia Commons}}

ឥឡូវនេះ បុរសនោះនឹងមិនទទួលខុសត្រូវចំពោះទង្វើរបស់គាត់ឡើយ។ គាត់បន្ទោសស្ត្រីនោះ ហើយសូម្បីតែព្រះជាម្ចាស់ក៏ដាក់ស្ត្រីនោះជាមួយគាត់ដែរ។ ស្ត្រីស្តីបន្ទោសសត្វពស់។ ដូច្នេះហើយ ពីទង្វើនៃការមិនស្តាប់បង្គាប់ដំបូងនេះ មកជាពុលទាំងបីរបស់ Moha, Raga និង Dvesha។ ពីពួកគេ kleshas ជាបន្តបន្ទាប់ដូចជាការបដិសេធការទទួលខុសត្រូវ និងការស្តីបន្ទោសអ្នកដទៃបានចាប់ផ្តើម។ តណ្ហា ឬតថាគត ក៏ត្រូវបានរំសាយចេញដែរ។

អត្ថបទនេះពិនិត្យមើលអក្សរចិនដើម្បីមើលភស្តុតាងដែលថាព្រឹត្តិការណ៍នេះបានកើតឡើងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ។

ឆ្លើយតបទៅនឹងថ្នាំពុលទាំងបីដែលមិនបញ្ចេញ

ត្រង់ចំណុចនេះ វាហាក់ដូចជា មារមារស ត្រូវបានយកឈ្នះលើព្រះជាអ្នកបង្កើត។ សារធាតុពុល Klesha ត្រូវបានបញ្ចេញទៅក្នុងពិភពស្ងប់ស្ងាត់។ ពី kleshas ដំបូង unleashed នៅក្នុងសួនច្បារក៏ដូចជាពីការឆ្លើយតបទាំងពីរដែលបានណែនាំដោយព្រះជាអ្នកបង្កើតវដ្តទាំងមូលនៃ samsara កើតឡើង។ ប៉ុន្តែយើងក៏នឹងឃើញផ្លូវនៃការរំដោះដែរ។ យើងនឹងឃើញពីរបៀបដែលព្រះជាអ្នកបង្កើតឆ្លើយតបចំពោះមនុស្សជាតិ និងចំពោះមារសត្រូវរបស់ទ្រង់ផងដែរ។ យើងចាប់ផ្តើមជាមួយនឹងអ្វីដែលព្រះជាអ្នកបង្កើតធ្វើចំពោះ Cosmos នៅទីនេះ ។ ក្រោយមក យើងឃើញការឆ្លើយតបរបស់ទ្រង់ចំពោះការប្រឆាំងរបស់ទ្រង់ ។